ဒီမုိကေရစီႏွင့္အညီ ေျပာင္းလဲလာသည့္ ျမန္မာ့မီဒီယာက႑ (၃)

ေဒါက္တာသီတာတင္

မီဒီယာ ဥပေဒမူၾကမ္း ေလးခုတြင္ ပါရွိေသာ ျပ႒ာန္း ခ်က္မ်ားသည္ ဖြဲ႔စည္း မႈမ်ား (Structures) အရ လည္းေကာင္း၊ လုပ္ေဆာင္ ပုံစနစ္မ်ား (Mechanisams)အရ လည္း ေကာင္း ၊ ျမန္မာ့မီဒီယာ စနစ္၏ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားကို ရရွိေအာင္ မည္သို႔ လုပ္ေဆာင္ ေပးႏိုင္သည္ကို ဆန္းစစ္ရန္ အတြက္ ရည္မွန္းခ်က္ မ်ားကို တိုက္ဆိုင္ စစ္ေဆးသည့္ အခ်က္မ်ား (Checklists) မ်ားအျဖစ္ အသုံးျပဳကာ တင္ျပ သြားမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းသို႔ ဆန္းစစ္ ျခင္းျဖင့္ မီဒီယာ ဥပေဒ မူၾကမ္း ေလးခုတြင္ ပါရွိသည့္ ျပ႒ာန္းခ်က္ မ်ားသည္ တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု လိုက္ေလ်ာ ညီေထြမႈ ရွိ/ မရွိ ဝိေရာဓိ ျဖစ္/မျဖစ္ ကိုပါ ဆန္းစစ္ ႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။

ေရွးဦးစြာ ျမန္မာ့ မီဒီယာ စနစ္၏ ရည္မွန္းခ်က္ မ်ားအနက္ တစ္ခုျဖစ္သည့္ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆိုခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ သတင္း ရယူ ပိုင္ခြင့္ ဆိုသည့္ အခ်က္သည္ မီဒီယာ ဥပေဒၾကမ္း ေလးခုတြင္ ပါဝင္ျခင္းရွိ မရွိ ဆန္းစစ္ ရာတြင္ ပုံႏွိပ္ျခင္းႏွင့္ ထုတ္ေဝျခင္း လုပ္ငန္း ဥပေဒ မူၾကမ္းတြင္ ပုံႏွိပ္ျခင္းႏွင့္ ထုတ္ေဝျခင္းလုပ္ငန္း လုပ္ေဆာင္ရာတြင္ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆိုခြင့္ႏွင့္ ေရးသား ျဖန္႔ေဝခြင့္တို႔ကို သက္ဆိုင္ရာ ဥပေဒမ်ားႏွင့္ အညီ စနစ္တက် ေဆာင္႐ြက္ ရန္ဟု လည္းေကာင္း၊ သတင္းမီဒီယာ မူၾကမ္းတြင္ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒႏွင့္ အညီ စာနယ္ဇင္း သမားမ်ားသည္ ေဝဖန္ခြင့္ရွိျခင္း၊ သတင္းအခ်က္အလက္ကို ရယူပိုင္ခြင့္ရွိျခင္း၊ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦး၏ အခြင့္အေရး ဆုံး႐ႈံးမႈဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ ေရးသားခြင့္ရွိျခင္း၊ ထုတ္ေဝစာမ်ားကို အစိုးရမွစိစစ္ျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ ရွိျခင္း တို႔ကို လည္းေကာင္း၊ အမ်ားျပည္သူ ဝန္ေဆာင္မႈ မီဒီယာဥပေဒၾကမ္းတြင္ အမ်ားျပည္သူ ဝန္ေဆာင္မႈ မီဒီယာသည္ လြတ္လပ္စြာ ေတြးေခၚ ပိုင္ခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆိုခြင့္ တိုကို ေလးစား အသိ အမွတ္ ျပဳေသာ ၀န္းက်င္ တစ္ခုတြင္ လည္ပတ္ ေဆာင္႐ြက္ျခင္း၊ အယ္ဒီတာ လုပ္ငန္းဆိုင္ရာ ဂုဏ္သိကၡာကို အေလးအနက္ထားၿပီး ႏိုင္ငံေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ စီးပြားေရး ဆိုင္ရာ ခ်ဳပ္ကိုင္ မႈမ်ားမွ ကင္းလြတ္ျခင္း၊ စာနယ္ဇင္းတို႔ ရရွိအပ္ေသာ လုပ္ပိုင္ ခြင့္ကိုလြတ္လပ္စြာ ေဆာင္႐ြက္ျခင္း၊ ႀကိဳတင္စိစစ္ ျဖတ္ေတာက္ မႈႏွင့္ လြတ္လပ္မႈကို အဟန္႔အတား ျဖစ္ေစသည့္ အလားတူ ေဆာင္႐ြက္ မႈမ်ားမွ ကင္းလြတ္ေစျခင္း၊ ကိုယ္ပိုင္ သတင္းအခ်က္အလက္ႏွင့္ အယ္ဒီတာ အာေဘာ္ကို လြတ္လပ္စြာ ေရးသားေဖာ္ျပခြင့္ ရွိျခင္း၊ မူပိုင္ခြင့္ ဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးမ်ား ရရွိခံစားခြင့္ရွိျခင္း ကိုလည္းေကာင္း ၊ ရုပ္သံလႊင့္ ဥပေဒ မူၾကမ္း တြင္လည္း ရုပ္သံ လုပ္ငန္း၏ လုပ္ထုံး လုပ္နည္းႏွင့္ ျဖစ္ေပၚ တိုးတက္ မႈကို လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္၊ က်င့္ဝတ္ပိုင္း ဆိုင္ရာႏွင့္ ရုပ္သံ မီဒီယာ လြတ္လပ္မႈ ေပၚတြင္ အေျခခံ ျခင္းဟု လည္းေကာင္း ေဖာ္ျပပါ ရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရွိ ရသည္။

ဒုတိယ ဆန္းစစ္ ခ်က္အျဖစ္-"မီဒီယာ၏ အခန္း က႑ကို ႏိုင္ငံေတာ္ ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္ေရး ရည္မွန္း ခ်က္မ်ားႏွင့္ ရည္႐ြယ္ ခ်က္မ်ား ေဖာ္ေဆာင္ ရာတြင္ အသိ အမွတ္ ျပဳလာ ေစေရး " ဟူေသာ ျမန္မာ့ မီဒီယာ စနစ္ ေမၽွာ္မွန္း ခ်က္ကို မီဒီယာ ဥပေဒၾကမ္း ေလးခုတြင္ ပါဝင္ျခင္းရွိ မရွိ ဆန္းစစ္ ရာတြင္ ပုံႏွိပ္ျခင္းႏွင့္ ထုတ္ေဝျခင္း လုပ္ငန္း ဥပေဒ ၾကမ္းတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ အတြင္း၌ အရည္ အေသြး အဆင့္ အတန္း မီ၍ က်င့္ဝတ္ သိကၡာ ရွိေသာ ပုံႏွိပ္ ျခင္းႏွင့္ ထုတ္ေဝျခင္း လုပ္ငန္းမ်ား ျဖစ္ထြန္းေရးကို ဦးတည္ျခင္းႏွင့္ ပုံႏွိပ္သူႏွင့္ ထုတ္ေဝသူ မ်ားသည္ မိမိတို႔၏ လုပ္ငန္းမ်ားကို တည္ၿငိမ္ ခိုင္မာစြာ ေဆာင္ရြက္ ႏိုင္ရန္ အတြက္ ေခတ္ႏွင့္ ေလ်ာ္ညီေသာ သီးျခားလုပ္ငန္းဆိုင္ရာ ဥပေဒတစ္ရပ္အျဖစ္ ျပ႒ာန္းရန္ဟူ၍ ပါရွိ သည္။ သတင္း မီဒီယာ ဥပေဒ ၾကမ္းတြင္ - သတင္း မီဒီယာ လုပ္ငန္းသည္ စတုတၳ မ႑ိဳင္ အျဖစ္ ပီျပင္စြာ ရပ္တည္ ႏိုင္ေစရန္ ဟူေသာ အခ်က္ကို ထည့္သြင္း ေရးဆြဲ ထားေၾကာင္း ေတြ႕ရွိ ရသျဖင့္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ကို တည္ေဆာက္ ရာတြင္ မီဒီယာကုိ စတုတၳ မ႑ိဳင္ ျဖစ္ေပၚေစရန္ ဟူေသာ ႏုိင္ငံေတာ္၏ ရည္မွန္းခ်က္ႏွင့္ ကုိက္ညီမႈ ရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရွိ ရပါသည္။ အမ်ား ျပည္သူ ဝန္ေဆာင္မႈ မီဒီယာ ဥပေဒ ၾကမ္းတြင္ လူမ်ိဳးစု အသီးသီး၊ ယဥ္ေက်းမႈ အဖုံဖုံႏွင့္ ဘာသာ ေပါင္းစုံ တုိ႕ကုိ ထည့္သြင္း စဥ္းစား၍ ျမန္မာျပည္သူ အားလုံးကုိ ေဖ်ာ္ေျဖ ေပးျခင္း၊ ပညာ ေပးျခင္းႏွင့္ ျပန္ၾကား ေပးျခင္း မ်ားကို တစ္ႏိုင္ငံလုံး အတိုင္းအတာျဖင့္လႊမ္းၿခဳံေသာ အစီအစဥ္မ်ား ပါဝင္ျခင္း၊ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ လူနည္းစု မ်ား၏ ဘာသာ စကားျဖင့္ ေဖာ္ျပ ထုတ္လႊင့္ ျခင္းႏွင့္ ၎တို႔၏ ခံစားခ်က္၊ ယူဆခ်က္ မ်ားကိုလည္း ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပ ေစျခင္း၊ ျပည္သူမ်ား အက်ိဳး ျဖစ္ထြန္း ေစမည့္ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ သတင္း မ်ားကုိ ထုတ္လႊင့္ ေဖာ္ျပ ရာတြင္ လည္းေကာင္း၊ လႊတ္ေတာ္ အပါအဝင္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ ခ်ႏုိင္သည့္ အေရး ပါေသာ အဖြဲ႕ အစည္း မ်ား၏ သတင္း မ်ားကို ေဖာ္ျပ ရာတြင္ လည္းေကာင္း ဘက္လုိက္မႈ မရွိဘဲ မွ်တစြာ တင္ျပျခင္း ဆုိသည့္ အခ်က္ မ်ားကုိ ဥပေဒ ၾကမ္းတြင္ ေလ့လာ ေတြ႕ရွိရ ပါသည္။ ႐ုပ္သံလႊင့္ ဥပေဒ ၾကမ္းတြင္ ႐ုပ္သံလႊင့္ ဥပေဒ ၾကမ္းတြင္ ရုပ္သံ ထုတ္လႊင့္မႈ မ်ားကုိ အသုံးျပဳကာ အမ်ား ျပည္သူမ်ား အသိ ပညာ ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္ ေစျခင္း၊ အရည္ အေသြး ျပည့္မီေသာ ပညာေပး အစီအစဥ္၊ ေဖ်ာ္ေျဖေရး အစီ အစဥ္ မ်ားကို ျပည္သူမ်ား အႀကိဳက္ ထုတ္လႊင့္ ေပးျခင္း၊ ျပည္တြင္းထုတ္ အစီ အစဥ္ မ်ားကို ဦးစား ေပး၍ ႐ုပ္သံ လႊင့္ထုတ္ ခ်ိန္ သတ္မွတ္ ထားျခင္းႏွင့္ ေၾကာ္ျငာ ႐ိုက္ကူး ထုတ္လႊင့္ ရာတြင္ ျပည္တြင္း အရင္း အျမစ္ မ်ားကို အသုံး ျပဳရန္ အားေပး ျခင္းတို႔ ပါဝင္ ပါသည္။

တတိယ ဆန္းစစ္ ခ်က္အျဖစ္- ျမန္မာ့မီဒီယာ စနစ္၏ ပုံစံမ်ားသည္ ရည္မွန္း ခ်က္ကုိ ေရာက္ရွိ ေစႏုိင္ျခင္း ရွိ မရွိကုိ ဆန္းစစ္ ရာတြင္ ရုပ္သံလႊင့္ ဥပေဒ ၾကမ္းပါ စီမံ ေဆာင္႐ြက္ မႈပုံစံမွာ အမ်ိဳးသား ႐ုပ္သံလႊင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္ေရး အဖြဲ႕သည္ ႐ုပ္သံ လိုင္စင္စနစ္၊ ႐ုပ္သံလႊင့္ မီဒီယာ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးႏွင့္ လၽွပ္စစ္ သံလိုက္လႈိင္း စီမံခန္႔ခြဲမႈ မ်ားကို Inter-agency body အျဖစ္ လည္းေကာင္း၊ အမ်ိဳးသား ႐ုပ္သံလႊင့္ ေကာင္စီသည္ ႐ုပ္သံလႊင့္ျခင္း လုပ္ငန္း အတြက္ လြတ္လပ္ၿပီး အမွီအခို ကင္းေသာ ကိုယ္ပိုင္ စီမံ ခန္႔ခြဲခြင့္ ရွိေသာ ႀကီးၾကပ္ ထိန္းသိမ္းေရး ေကာင္စီ အျဖစ္ ထားရွိ လုပ္ေဆာင္ျခင္း ေတြ႕ရွိ ရပါသည္။ အမ်ားျပည္သူ ဝန္ေဆာင္မႈ မီဒီယာ ဥပေဒ ၾကမ္းတြင္ စီမံ ေဆာင္႐ြက္မႈ ပုံစံမွာ လြတ္လပ္ၿပီး အမွီအခို ကင္းေသာ အမ်ားျပည္သူ ဝန္ေဆာင္မႈ မီဒီယာ ေကာင္စီ တစ္ခု ရွိၿပီး အမ်ား ျပည္သူ ဝန္ေဆာင္မႈ မီဒီယာ လမ္းညႊန္ စည္းကမ္း မ်ားႏွင့္အညီ ေဆာင္ရြက္မႈ ရွိေစရန္ႏွင့္ ဌာနတြင္း မူဝါဒမ်ား ဆုံးျဖတ္ ႏုိင္ရန္ အမ်ား ျပည္သူ ဝန္ေဆာင္မႈ သတင္းစာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖြဲ႕ႏွင့္ အမ်ား ျပည္သူ ဝန္ေဆာင္မႈ ေရဒီယို ႐ုပ္သံလႊင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖြဲ႕ဟု ဖြဲ႕စည္း ထားပါသည္။ သတင္း မီဒီယာ ဥပေဒ ၾကမ္းတြင္လည္း သတင္း မီဒီယာ ေကာင္စီကို အမွီ အခိုကင္းၿပီး ကိုယ္တိုင္ စီမံ ခန္႕ခြဲခြင့္ ရွိေသာ အဖြဲ႕ အစည္း  အျဖစ္ ဖြဲ႕စည္း ထားသည္ကုိ ဆန္းစစ္ ေတြ႕ရွိရ ပါသည္။