ကမၻာ့စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေန႔ အခမ္းအနားက်င္းပ

သတင္း - ၀င္းနႏၵာ

ဓာတ္ပံု - ေဇာ္မင္းလတ္

ရန္ကုန္-ေမ ၃

ကမၻာ့ႏုိင္ငံအသီးသီးရွိ သတင္းသမားမ်ားအတြက္ ေမ ၃ ရက္သည္ ကမၻာ့ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေန႔ (World Press Freedom Day)ျဖစ္ရာ အဆိုပါ အခမ္းအနားကို ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္က  စတင္၍ ႏွစ္စဥ္က်င္းပခဲ့သည္။

ယခုႏွစ္  ကမၻာ့စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေန႔ အခမ္းအနားကို ယေန႔ နံနက္ပိုင္းက ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ခ်က္ထရီယမ္ဟိုတယ္၌ က်င္းပသည္။

အခမ္းအနားတြင္ ျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စု၀န္ႀကီး ေဒါက္တာ ေဖျမင့္က “ေမ ၃ ရက္ကို စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေန႔အျဖစ္ ႏွစ္စဥ္ ေဆာင္ပုဒ္ အသီးသီးခ်မွတ္ၿပီး က်င္းပလာခဲ့ရာ ယခုႏွစ္ေဆာင္ပုဒ္မွာ  ၿငိမ္းခ်မ္း ေသာ၊ တရားမွ်တေသာ၊ အားလံုးပါ၀င္ေသာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမ်ားျဖစ္ေပၚေရးအတြက္ ကမၻာတစ္လႊားရွိ မီဒီယာသမားမ်ား စြမ္းေဆာင္ႏုိင္ၾကပါေစ ( CRITICAL MINDS FOR CRITICAL TIMES: MEDIAS ROLE IN ADVACING PEACEFUL JUST AND INCLUSIVE SOCIETIES ) ဟု သတ္မွတ္ထားသည္ကို ေတြ႕ရပါေၾကာင္း၊ ႏုိင္ငံတကာ မွ အေျမာ္အျမင္ႀကီးမားေသာပုဂိၢဳလ္မ်ားက  ေရြးခ်ယ္ခ်မွတ္လိုက္သည့္ ေဆာင္ပုဒ္ျဖစ္ သည့္အတြက္  အႏွစ္သာရျပည့္၀ၿပီး မိမိတို႔တုိင္းျပည္အတြက္  ေလ်ာ္ကန္သင့္ျမတ္ သည္ဟု ျမင္မိပါေၾကာင္း၊ ယေန႔ကမၻာ၏ ႏုိင္ငံတကာအေျခအေနမ်ားအေပၚမူတည္၍ ယခုကဲ့သို႔ ေဆာင္ပုဒ္အသံုးအႏႈန္းမ်ား ေပၚေပါက္လာသည္ဟု ျမင္မိပါေၾကာင္း” အဖြင့္ အမွာစကားတြင္ ထည့္သြင္းေျပာၾကားသည္။

ထုိ႔ျပင္ ျပည္ေထာင္စု၀န္ႀကီးက ယေန႔ ကမၻာႏွင့္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း မီဒီယာ၏ အခန္းက႑ႏွင့္ပတ္သက္၍ “ယေန႔ကမၻာႀကီးတြင္ မၿငိမ္းခ်မ္းမႈ၊ မတရားမႈမ်ား အားလံုးပါ၀င္ႏုိင္မႈကို ခြင့္မျပဳမႈမ်ား လႊမ္းမုိးေနသည့္ ကမၻာႀကီးဟု ေျပာ၍ရပါေၾကာင္း၊ ယခုကမၻာႀကီးမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈ၊ တရားမွ်တမႈ အားလံုးပါ၀င္မႈမ်ား ထြန္းကားသည့္ လူ႕အဖြဲ႕ အစည္းမ်ားေပၚေပါက္ရန္အတြက္ မီဒီယာက တစ္ခန္းတစ္က႑အျဖစ္ ပါ၀င္ထမ္း ေဆာင္ၾကရန္ တုိက္တြန္းႏိႈးေဆာ္ထားပါေၾကာင္း။

ယေန႔ ကမၻာႀကီးတြင္ မတရားမႈ တစ္ဖက္ေစာင္းနင္းအေတြးအေခၚမ်ား ေၾကာင့္ ပဋိပကၡမ်ား၊ ထိခိုက္ပ်က္စီးႏုိင္သည့္ အႏၲရာယ္မ်ားႀကံဳေတြ႕ေနရပါေၾကာင္း၊ ထိုအခ်ိန္ တြင္ စာနယ္ဇင္းသမားမ်ားက အေၾကာင္းအက်ဳိး သင့္ျမတ္စဥ္းစားတတ္သည့္ ဥာဏ္ျဖင့္ ရပ္တည္ေပးၾကေစလိုေၾကာင္း၊  ၿငိမ္းခ်မ္းေသာ တရားမွ်တေသာ အားလံုး တန္းတူညီမွ် ပါ၀င္ခြင့္ရွိေသာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမ်ားျဖစ္ရန္ ၀ိုင္း၀န္းတည့္မတ္ေဆာင္ရြက္ ေပးၾကပါဟု ဆုိလုိသည့္အဓိပၸါယ္ျဖစ္ပါေၾကာင္း၊ မိမိအေနျဖင့္ အေလး အနက္ေထာက္ခံပါေၾကာင္း။

ယေန႔ မိမိတို႔တုိင္းျပည္တြင္  အစိုးရႏွင့္ ႏုိင္ငံေတာ္အက်ဳိးကို လုိလားသည့္ အျခားေသာပုဂိၢဳလ္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက ဦးတည္ႀကိဳးပမ္းေနသည့္္ ဒီမုိကေရစီ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုဆုိသည္မွာ တရားမွ်တၿပီး တန္းတူညီမွ်ပါ၀င္ခြင့္ရသည့္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း ကို ရည္ေမွ်ာ္ျခင္းျဖစ္ပါေၾကာင္း” ေျပာၾကားသည္။

လက္ရွိ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ အေျခအေနႏွင့္ပတ္သက္၍ ျပည္ေထာင္စု၀န္ႀကီးက ေျပာၾကားရာတြင္ “နယ္စည္းမျခား သတင္းေထာက္မ်ား အဖြဲ႕က စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ႏွစ္စဥ္ ႏုိင္ငံအလု္ိက္ စာရင္းမ်ား ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါေၾကာင္း၊ အဆုိပါထုတ္ျပန္ခ်က္မ်ားတြင္  မိမိတို႔ႏုိင္ငံသည္ ၂၀၁၁- ၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၇၉ အနက္ အဆင့္ ၁၆၉ ေနရာတြင္ တည္ရွိပါေၾကာင္း၊ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္တြင္ နိမ့္က်ေနရာမွ ႀကိဳးစား႐ုန္းထြက္ခဲ့ရာ အဆင့္ ၁၅၁ ေနရာကုိ ေရာက္ရွိလာခဲ့ၿပီး  ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ အဆင့္ ၁၄၅၊ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ အဆင့္ ၁၄၄၊ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္တြင္ အဆင့္ ၁၄၃ စသည္ျဖင့္ တစ္ဆင့္ခ်င္း တုိးတက္ လာခဲ့ပါေၾကာင္း၊  ယခုႏွစ္တြင္ အဆင့္ ၁၂ ဆင့္ထိျမင့္တက္လာၿပီး အဆင့္ ၁၃၁ သုိ႔ ေရာက္ရွိလာသည္ကို ေတြ႕ရပါေၾကာင္း။

 ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၈၀ ရွိသည့္ ကမၻာႀကီးတြင္ အဆင့္ ၁၃၁ သည္ ဂုဏ္ယူစရာ ေၾကြးေၾကာ္စရာ မဟုတ္ပါေၾကာင္း၊ သုိ႔ေသာ္ ယခုကဲ့သို႔ တုိးတက္ လာသည့္အတြက္ ၀မ္းေျမာက္စရာျဖစ္သည္ဟု ေျပာလုိပါေၾကာင္း၊ မိမိတုိ႔အေနျဖင့္ ယခုအဆင့္မွာ ေက်နပ္မေနဘဲ ယခုထက္ ပုိမုိုတုိးတက္ေစရန္ သတင္းမီဒီယာသမား မ်ား၊ သတင္းမီဒီယာအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊စာနယ္ဇင္း လြတ္လပ္ခြင့္ကုိ အားေပးျမႇင့္တင္ လိုေသာ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပအဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ အတူလက္တြဲၿပီး  ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္သြားၾကရန္ ေျပာၾကားလိုပါေၾကာင္း ေျပာၾကားသည္။

ဆက္လက္၍ ကုလသမဂၢ ဌာေနညိႇႏိႈင္းေရးမွဴး၊ UNDP ဌာေနကိုယ္စားလွယ္ Ms. Renata Lok-Dessallien  က ကုလသမဂၢ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္၏ ေျပာၾကား ခ်က္ကို ဖတ္ၾကားသည္။

ကုလသမဂၢ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္၏ ေျပာၾကားခ်က္တြင္ သတင္း ေထာက္မ်ားသည္ အသံမဲ့ျပည္သူမ်ားကို ကုိယ္စားျပဳႏုိင္ရန္ အႏၲရာယ္ရွိသည့္ ေနရာမ်ားကိုသြားေရာက္ေနၾကရပါေၾကာင္း၊ ထုိ႔ေၾကာင့္ သတင္းေထာက္မ်ားအတြက္ တရားမွ်တမႈရေစရန္ ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္ ျဖစ္ပါေၾကာင္း၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ သတင္းမီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္မွာ ခရီးေရာက္ခဲ့ၿပီဟုလည္း ေျပာ၍ရပါေၾကာင္း၊ ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္က ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ AP သတင္းဌာနမွ ပထမဆံုး ပူလစ္ဇာဆု ရရွိခဲ့ပါေၾကာင္း၊ ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၈၀ တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ မွာ အဆင့္ ၁၃၁ တြင္ ရွိေနသည့္အတြက္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ၁၂ ဆင့္အထိ တက္လာခဲ့ပါေၾကာင္း၊ သို႔ေသာ္လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံေရွ႕တြင္ ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၃၀ ရွိေနေသး သည့္အတြက္ ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ၾကရမည္ျဖစ္ပါေၾကာင္း၊ ျမန္မာႏုိင္ငံအေနျဖင့္ မီဒီယာ လြတ္လပ္ ခြင့္မွာ အတုိင္းအတာတစ္ခုအထိ ရေနၿပီျဖစ္ပါေၾကာင္း၊ မီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္သည္ ဒီမုိကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းေနသည့္ႏုိင္ငံမ်ားအတြက္ အေရးပါေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ သည္။

ယင္းေနာက္ ကုလသမဂၢပညာေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ သိပၸံအဖြဲ႕ (ယူနက္စကို) ညႊန္ၾကား ေရးမွဴးခ်ဳပ္၏ သ၀ဏ္လႊာကုိ  ယူနက္စကုိ ရန္ကုန္႐ံုးဌာေနကိုယ္စားလွယ္ Ms. Min Jeong Kim က ဖတ္ၾကားသည္။

ဆက္လက္၍ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ ဆီြဒင္သံ႐ံုး ေကာင္စစ္၀န္ခ်ဳပ္ Mr. Johan Hallenborg က “ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေန႔တြင္ ပါ၀င္ခြင့္ရသည့္ အတြက္ ၀မ္းသာပါေၾကာင္း၊ သတင္းသမားမ်ားသည္ သတင္းစာ အတတ္ပညာကုိ အသုံးျပဳၿပီး အမုန္းစကားမ်ားကုိေျပာဆုိရန္မဟုတ္ဘဲ သမာသမတ္က်ရန္ လုိ္အပ္ပါ ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ထို႔ျပင္ ျမန္မာႏုိင္ငံသတင္းမီဒီယာေကာင္စီ၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ သတင္းစာဆရာအသင္း၊ ျမန္မာဂ်ာနယ္လစ္ကြန္ရက္၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ စာနယ္ဇင္းသမဂၢ၊ ႏုိင္ငံတကာ ျမန္မာ့သတင္း အဖြဲ႕(BNI)၊ အမ်ဳိးသားစီမံခန္႔ခြဲမႈ ဒီဂရီေကာလိပ္(သတင္းစာအတတ္ပညာဌာန)တို႔မွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကလည္း ကမၻာ့စာနယ္ဇင္းလြတ္ လပ္ခြင့္ေန႔ အထိမ္းအမွတ္ သ၀ဏ္လႊာမ်ားကို အသီးသီးဖတ္ၾကားၾကသည္။

အခမ္းအနားသုိ႔ ျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီးဌာနမွ တာ၀န္ရွိသူမ်ား ႏုိင္ငံျခားသံ႐ံုးမ်ားမွ သံအမတ္ႀကီးမ်ား၊ ယူနက္စကိုမွ ဌာေနကုိယ္စားလွယ္မ်ား၊ ျမန္မာႏုိင္ငံမွ သတင္း မီီဒီယာအဖြဲ႕ အစည္းမ်ား၊ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ဖိတ္ၾကားထားသူမ်ား တက္ေရာက္ ၾကသည္။

ႏွစ္စဥ္ ေမ ၃ ရက္ေန႔ကို ကမၻာ့စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေန႔အျဖစ္ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္ တြင္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံႀကီးက သတ္မွတ္ျပ႒ာန္းခဲ့ၿပီး ယူနက္စကို အေထြေထြညီလာခံမွ ေထာက္ခံအတည္ျပဳခဲ့သည္။           

ကမၻာတစ္၀န္းႏုိင္ငံအသီးသီးရွိ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္အေျခအေနမ်ားကို သံုးသပ္ အကဲျဖတ္ရန္၊ သတင္းမီဒီယာမ်ား၏ လြတ္လပ္မႈအေပၚ တုိက္ခိုက္မႈမ်ားမွ အကာအကြယ္ျပဳရန္၊ မိမိတို႔၏အသက္ ေမြး၀မ္းေၾကာင္း သတင္းလုပ္ငန္းခြင္မ်ားတြင္ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ရင္း အသက္ကိုစေတးခဲ့ၾကရသည့္ သတင္း သမားမ်ားကို ခ်ီးက်ဴး ဂုဏ္ျပဳရန္ စသည့္ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားျဖင့္ ကမၻာ့ႏိုင္ငံအသီးသီးတြင္ ႏွစ္စဥ္က်င္းပလ်က္ ရွိသည္။