၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ကမၻာ့ေရတိမ္ေဒသမ်ားေန႔(World Wetlands Day) အခမ္းအနားႏွင့္ အင္းေတာ္ႀကီးကန္ ေတာ႐ိုင္း တိရစၧာန္ေဘးမဲ့ေတာအား ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဒုတိယေျမာက္ Ramsar Sites အျဖစ္ သတ္မွတ္ ေၾကညာသည့္ အခမ္းအနားက်င္းပ

ေနျပည္ေတာ္ ေဖေဖာ္ဝါရီ  ၂

ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးႏွင့္ သစ္ေတာေရးရာဝန္ႀကီးဌာန Fauna& Flora International(FFI) ႏွင့္Ramsar Centre Japan(RCJ)တို႔ပူးေပါင္းက်င္းပေသာ၂၀၁၆ခုႏွစ္၊ကမၻာ့ေရတိမ္ေဒသမ်ားေန႔ (World Wetlands Day) အထိမ္းအမွတ္အခမ္းအနားကို ယေန႔နံနက္ပိုင္းတြင္ ပဲခူးတိုင္းေဒသႀကီး၊ ပဲခူးၿမိဳ႕ ပ်ဥ္ပုံႀကီး ေက်း႐ြာအနီးရွိ မိုးယြန္းႀကီးအင္း ေတာ႐ိုင္းတိရစၧာန္ေဘးမဲ့ေတာတြင္ က်င္းပရာ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္း ေရးႏွင့္ သစ္ေတာ ေရးရာ ဝန္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီး ဦးဝင္းထြန္းတက္ေရာက္၍ အမွာစကားေျပာၾကား သည္။

ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီးက အမွာစကားေျပာၾကားရာတြင္ ကမၻာ့ေရတိမ္ေဒသမ်ားေန႔ အခမ္းအနားကို ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွ စတင္ၿပီး ႏွစ္စဥ္က်င္းပခဲ့ရာ ေရတိမ္ေဒသမ်ားဆိုင္ရာရမ္ဆာကြန္ဗင္းရွင္း (Ramsar Convention on Wetlands) ၏၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ကမၻာ့ေရတိမ္ေဒသမ်ားေန႔ေဆာင္ပုဒ္မွာ “လူမႈဘဝ ေရရွည္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး၊ ေရတိမ္ေဒသ မ်ားမွျဖည့္ဆည္းေပး” (Wetlands for our Future: Sustainable Livelihoods )ဟု ထုတ္ျပန္ ထားရွိၿပီး လူသားမ်ား၏အနာဂတ္ ေရရွည္ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ ရည္မွန္းခ်က္အသစ္မ်ား ခ်မွတ္ႏိုင္ရန္ ေရတိမ္ေဒသမ်ား၏အေရးပါပုံကို ေဖာ္ထုတ္ျပသလိုေသာေၾကာင့္ ေ႐ြးခ်ယ္ျခင္းျဖစ္ပါေၾကာင္း။

၁၉၇၁ ခုႏွစ္ ေဖေဖၚဝါရီ ၂ ရက္တြင္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ေရတိမ္ေဒသမ်ားအစည္းအေဝးကို အီရန္ ႏိုင္ငံ ရမ္ဆာၿမိဳ႕၌ က်င္းပခဲ့ရာ ကြန္ဗင္းရွင္းအျဖစ္ဖြဲ႕စည္းရန္ ကမၻာ့ႏိုင္ငံမ်ားမွ တက္ေရာက္လာသူမ်ား သေဘာတူ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့၍ ရမ္ဆာကြန္ဗင္းရွင္း စတင္ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါေၾကာင္းႏွင့္ ကမၻာ့ေဒသ အသီးသီးရွိ ေရတိမ္ေဒသမ်ားကို ပူးေပါင္းထိန္းသိမ္းကာကြယ္ႏိုင္ေရးအတြက္ ရမ္ဆာနယ္ေျမမ်ားRamsar Sites အျဖစ္ ေခၚေဝၚသတ္မွတ္ခဲ့ၾကပါေၾကာင္း၊ ကြန္ဗင္းရွင္းစတင္ဖြဲ႕စည္းႏိုင္ခဲ့သည့္ေန႔ရက္ကို ဂုဏ္ျပဳ ေသာအားျဖင့္ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၂ရက္ေန႔ကို ကမၻာ့ေရတိမ္ေဒသမ်ားေန႔ (World Wetlands Day) အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ၿပီး ၁၉၉၇ခုႏွစ္မွ စတင္ကာ ႏွစ္စဥ္ကမၻာတစ္ဝွမ္း က်င္းပခဲ့ပါေၾကာင္း၊ ယေန႔ကမၻာ့ေရတိမ္ ေဒသမ်ားေန႔ အထိမ္း အမွတ္ အခမ္းအနားကို ကမၻာ့အေရးပါေသာ ေရတိမ္ေဒသမ်ားစာရင္းဝင္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ သဘာဝနယ္ေျမ တစ္ခုျဖစ္ ေသာ မိုးယြန္းႀကီးအင္းေဘးမဲ့ေတာတြင္ က်င္းပျခင္းျဖစ္ပါေၾကာင္း။

ျမန္မာႏိုင္ငံအေနႏွင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာေရတိမ္ေဒသမ်ား ကြန္ဗင္းရွင္း (Convention on Wetlands) အဖြဲ႕ဝင္ အျဖစ္ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ မတ္ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ လက္မွတ္ေရးထိုးဝင္ေရာက္ခဲ့ၿပီး ေရတိမ္ေဒသ ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္း စဥ္မ်ားကို ကြန္ဗင္းရွင္းသေဘာတူညီခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္႐ြက္ လ်က္ရွိ ပါေၾကာင္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ေရတိမ္ေဒသေဂဟစနစ္ မ်ားစြာတည္ရွိေနေသာ္လည္း ကမၻာ့အေရး ပါေသာ ေရတိမ္ေဒသစာရင္းဝင္ (Ramsar Site) အေနအျဖစ္ မိုးယြန္းႀကီးအင္းေဘးမဲ့ေတာကို အသိအမွတ္ျပဳခံရျခင္း ျဖစ္ပါေၾကာင္း၊ ယခုႏွစ္အတြက္ Ramsar Site စံခ်ိန္စံၫႊန္းမ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီေသာ အင္းေတာ္ႀကီးကန္ ေတာ႐ိုင္းတိရစၧာန္ေဘးမဲ့ေတာကိုလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဒုတိယေျမာက္ Ramsar Site အျဖစ္ ယေန႔ထပ္မံသတ္မွတ္ေၾကညာသြားမည္ျဖစ္ပါေၾကာင္း၊ မိန္းမလွကၽြန္း ေတာ႐ိုင္းတိရစၧာန္ ေဘးမဲ့ေတာႏွင့္ ကမၻာ့ရွားပါးစာရင္းဝင္ ေဆာင္းခိုငွက္မ်ိဳးစိတ္ျဖစ္ေသာ ေရေၫွာင့္ႏႈတ္ဝိုင္းငွက္မ်ား က်ေရာက္က်က္စားေသာ မုတၱမပင္လယ္ေကြ႕ေဒသအတြင္းရွိ ေနရာမ်ားကိုလည္း Ramsar Site မ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ႏိုင္ေရး ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ အစိုးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္လ်က္ ရွိသည္ကို အသိေပးလိုပါေၾကာင္း။

၂၀၀၄ ခုႏွစ္က ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာဝန္ႀကီးဌာန အေထာက္အပံ့ျဖင့္ သစ္ေတာဦးစီးဌာန Birdlife International တို႔ ပူးေပါင္းကြင္းဆင္း စာရင္းေကာက္ယူမႈအရ ျမန္မာႏိုင္ငံဧရာဝတီႏွင့္ ခ်င္းတြင္း ျမစ္ဝွမ္းေဒသ၊ သံလြင္ျမစ္ဝွမ္းေဒသ၊ စစ္ေတာင္းျမစ္ဝွမ္းေဒသႏွင့္ ရခိုင္ကမ္း႐ိုးတန္းေဒသတို႔တြင္ အေရးပါသည့္ ေရတိမ္ေဒသ (Wetland Sites) စုစုေပါင္း ၉၉ ခုကို ေဖာ္ထုတ္မွတ္တမ္းတင္ႏိုင္ခဲ့ပါေၾကာင္း။

ေရတိမ္ေဒသမ်ား ေရရွည္တည္တံ့ေစၿပီး ေဒသခံျပည္သူမ်ား လူမႈစီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေစေသာ နည္းစနစ္ မ်ားျဖစ္သည့္ စိုက္ပ်ိဳးေရးႏွင့္ ေမြးျမဴေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေပါင္းစပ္ေဆာင္႐ြက္ျခင္း၊ ေရသြင္းေရထုတ္ ေျမာင္းမ်ား စနစ္တက်တည္ေဆာက္ျခင္းႏွင့္ စြန္႔ပစ္ေရဆိုးမ်ား ျပန္လည္သန္႔စင္အသုံးခ်ျခင္းမ်ား အပါအဝင္ ေရသယံဇာတ အရင္းအျမစ္မ်ား စနစ္တက်စီမံခန္႔ခြဲျခင္း၊ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈဒါဏ္ခံႏိုင္ေသာ သီးႏွံ မ်ိဳးစိတ္မ်ား တိုးျမႇင့္စိုက္ပ်ိဳးျခင္း၊ ဓါတုပိုးသတ္ေဆးမ်ား သုံးစြဲမႈေလၽွာ႔ခ်ျခင္း၊ သဘာဝေျမၾသဇာမ်ား ပိုမို အသုံးျပဳေစျခင္းႏွင့္ မိသားစု တစ္ႏိုင္တစ္ပိုင္စိုက္ပ်ိဳးလုပ္ကိုင္ျခင္း (Family farming) မ်ားပိုမိုအားေပး ျခင္းတို႔ကို က်င့္သုံး ေဆာင္႐ြက္ သြားရမည္ျဖစ္ပါေၾကာင္း။   

ဆက္လက္၍ ေရတိမ္ေဒသမ်ားအားစနစ္တက် စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာေဆြးေႏြးပြဲအား က်င္းပ သြားမည္ျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာေရတိမ္ေဒသစီမံအုပ္ခ်ဳပ္မႈႏွင့္ ထိန္းသိမ္းေရးလုပ္ငန္းမ်ားအေပၚတြင္ အေျခခံၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေရ၊ ေျမ၊ ဓေလ့ထုံးစံမ်ား၊ ဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒမ်ား၊ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီေသာ ေရတိမ္ေဒသ စီမံအုပ္ ခ်ဳပ္မႈပုံစံတစ္ခုကို ခ်မွတ္ေရးဆြဲႏိုင္ေရး၊ တက္ေရာက္လာသူမ်ားက မိမိတို႔အေတြ႕အႀကဳံ မ်ား၊ အသိပညာ မ်ားအေပၚအေျခခံၿပီး ဝိုင္းဝန္းေဆြးေႏြးအႀကံျပဳေပးၾကပါရန္ တိုက္တြန္းမွာၾကားသည္။

ဆက္လက္၍ ပဲခူးတိုင္းေဒသႀကီးအစိုးရအဖြဲ႕ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္က ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ေရတိမ္ေဒသ ေဂဟစနစ္အတြက္ အေရးပါသည့္ နယ္ေျမအမ်ားအျပားရွိေနေသာ္လည္း ကမၻာ့အေရးပါေသာ ေရတိမ္ေဒသ စာရင္းဝင္ (Ramsar site) အေနျဖင့္ ပဲခူးတိုင္းေဒသႀကီးအတြင္းရွိ မိုးယြင္းႀကီးအင္းေရတိမ္ေဒသ တစ္ခုတည္းကိုသာ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္တြင္ သတ္မွတ္ခံခဲ့ရပါေၾကာင္း၊ ေရတိမ္ေဒသမ်ား၏တန္ဖိုးကို သိရွိနားလည္ၿပီး ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ျခင္းသာမက စနစ္တက်အက်ိဳးရွိစြာ အသုံးခ်ျခင္းကိုလည္း အေလးထား ေဆာင္႐ြက္ သြားၾကရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထိုသို႔ေရတိမ္ေဒသမ်ား ေရရွည္ တည္တံ့ေစရန္အတြက္ ေဒသခံျပည္သူမ်ားႏွင့္ လူမႈဘဝဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေစေရး နည္းစနစ္မ်ား၊ ေခတ္မွီစိုက္ပ်ိဳးေရးႏွင့္ ေမြးျမဴေရး နည္းပညာမ်ား အစရွိသည့္ ေရတိမ္ေဒသမ်ား ထိန္းသိမ္းေရးလုပ္ငန္းမ်ားအား ပါဝင္ပတ္သက္သူ အားလုံး ဝိုင္းဝန္း ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ သြားၾကရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားသြားသည္။

ဆက္လက္၍ Ramser Centre of Japanမွအေထြေထြအတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ Ms. Reiko Nakamura ႏွင့္Wetland International Japan၏ president ျဖစ္သူ Mr. Yoshihiro Natori တို႔က အမွာစကားမ်ား ေျပာၾကားၾကသည္။

ေရတိမ္ေဒသ ထိန္းသိမ္းေရးဆိုင္ရာသင္တန္းႏွင့္ အလုပ္႐ုံေဆြးေႏြးပြဲကို အစိုးရဌာနကိုယ္စားလွယ္ မ်ားႏွင့္ ျပည္တြင္း ျပည္ပ အစိုးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ခရီးသြားလုပ္ငန္းအဖြဲ႕မ်ား၊ ေဒသခံအစုအဖြဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္ မ်ားတို႔ျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာေရတိမ္ေဒသ ထိန္းသိမ္းေရးအေတြ႕အႀကဳံ၊ နည္းစနစ္မ်ားကို မၽွေဝဖ လွယ္ျခင္း၊ အုပ္စုဖြဲ႕ေဆြးေႏြးျခင္းတို႔ကို ဆက္လက္ေဆာင္႐ြက္ၾကေၾကာင္းသိရွိရသည္။