ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၏ စိမ္းလန္းဧရိယာ သဘာဝဥယ်ာဥ္ႀကီး ဝုိင္းဝန္းထိန္းသိမ္းၾကရမည္

သတင္းေဆာင္းပါး
စိုးစိုးႏိုင္(ေၾကးမံု)
ဓာတ္ပံု - ေစာသိန္းဝင္း

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၏ စိမ္းလန္းဧရိယာ တစ္ခုျဖစ္ၿပီး ပင္ကိုသဘာဝအားျဖင့္ သာယာလွပေနေသာ ကန္ေတာ္ႀကီး ကန္သည္ ၿမိဳ႕ေတာ္ေန ျပည္သူျပည္သားမ်ား၏ အနားယူအပန္းေျဖစရာ ေနရာတစ္ခုပင္ျဖစ္သည္။ တစ္ခ်ိန္တစ္ခါက ကန္ေတာ္ႀကီးကန္ မွ ေရကုိယူ၍ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေနျပည္သူမ်ားအား ေသာက္သုံးေရေပးေဝရာတြင္ အသံုးျပဳခဲ့ၿပီး ေလွာ္ကား ကန္မွ ေရေပးေဝခဲ့ သည့္ေနာက္ပုိင္း ေရေပးေဝမႈ ရပ္ဆုိင္းကာ ကန္ေတာ္ႀကီးကန္ႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္အား ျပည္သူမ်ား အပန္းေျဖအနားယူရာ သဘာဝဥယ်ာဥ္တစ္ခုအျဖစ္ ျပဳျပင္တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ ယင္းကန္ေတာ္ႀကီး သဘာဝဥယ်ာဥ္အတြင္း Central Forest Zone? Recreation Zone? Relaxation Zone? Education Zone ဟူ၍ ဇုန္ေလးခု ခြဲျခားသတ္မွတ္ၿပီး အဆုိပါ ဇုန္မ်ားအတြင္း စုိက္ပ်ဳိးေရးျပတိုက္၊ ကရဝိက္ခန္းမ၊ ဟုိတယ္၊ ပ်ဳိးပင္အေရာင္းဆုိင္၊ ေရခ်ဳိငါးဥယ်ာဥ္ႏွင့္ စားေသာက္ဆုိင္ႀကီးမ်ားလည္း တည္ရွိသည္။ 

ကန္ေတာ္ႀကီး ကန္ေရျပင္အနီး ကပ္လ်က္ရွိေသာ စားေသာက္ဆုိင္မ်ား၊ ကန္ေရျပင္ႏွင့္ ဆက္စပ္လ်က္ ရွိေသာ ေျမျပင္ေပၚတြင္ တည္ေဆာက္ ဖြင့္လွစ္ထားသည့္ ဟုိတယ္၊ စားေသာက္ဆုိင္ႀကီးမ်ား၊ ႐ုံး အေဆာက္အအုံမ်ားမွ တုိက္႐ုိက္စြန္႔ပစ္သည့္ စြန္႔ပစ္ေရဆုိးမ်ားကုိ ယခင္ကန္ေတာ္ႀကီးကန္၏ ေရေဝ ေရလဲ ဧရိယာမ်ားျဖစ္သည့္ ယခုလူေနရပ္ကြက္ ေရေျမာင္းမ်ားမွတစ္ဆင့္ အဆင့္ဆင့္ စီးဝင္လာေသာ ညစ္ညမ္းေရဆုိးမ်ား ကန္အတြင္းသုိ႔ ေရဝင္ေပါက္ႀကီး ၁ဝ ေပါက္မွ တုိက္႐ုိက္ဝင္ေရာက္ျခင္း၊ ကန္ေရျပင္ႏွင့္ဆက္စပ္လ်က္ရွိေသာ ေျမျပင္ေပၚတြင္ တည္ေဆာက္ဖြင့္လွစ္ထားသည့္ စုိက္ပ်ဳိးေရးၿခံမ်ားရွိ စုိက္ပ်ဳိး ေရးသုံး ဓာတ္ေျမၾသဇာ၊ ပုိးသတ္ေဆးတုိ႔သည္ မုိးေရ၊ အပင္ဖ်န္းေရမ်ားႏွင့္အတူ ကန္ေရျပင္အတြင္းသို႔ တုိက္႐ုိက္ဝင္ေရာက္မႈ တုိ႔ေၾကာင့္ ေရထုညစ္ညမ္းမႈ ျဖစ္ေစသည္။

ယခင္က ကန္ေတာ္ႀကီးကန္ေရ၏ အရည္အေသြးေကာင္းမြန္ေစရန္ အလူမီနီယံဆာလဖိတ္ႏွင့္ေကာ့ပါး ဆာလဖိတ္ေဆးခပ္ျခင္း ကုိ မဟာသႀကၤန္ ကာလအတြင္း တစ္ႏွစ္လွ်င္ တစ္ႀကိမ္ သန္႔စင္မႈျပဳခဲ့ေသာ္လည္း သန္႔စင္မႈစနစ္ မလုံေလာက္ေသာေၾကာင့္ ကန္အတြင္းစီးဝင္သည့္ မသန္႔ရွင္းေသာ ေရမ်ားမွ တစ္ဆင့္ ကန္ေရျပင္ညစ္ညမ္းမႈျဖစ္ပြားျခင္းကို ေလ်ာ့နည္းေအာင္ ကန္ေတာ္ႀကီး ကန္ေရျပင္သန္႔ရွင္းၾကည္လင္ေရးႏွင့္ ကန္ဧရိယာစိမ္းလန္းစုိျပည္ေရး အတြက္ ထိန္းသိမ္းလုပ္ေဆာင္ေန သည့္လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ရန္ကုန္ ၿမိဳ႕ေတာ္စည္ပင္သာယာေရးေကာ္မတီ အင္ဂ်င္နီယာဌာန (ေရႏွင့္သန္႔ရွင္းမႈ)မွ ဌာနစုမွဴး ဦးေက်ာ္ေက်ာ္ဦးအား ဆက္သြယ္ေမးျမန္းခဲ့ပါသည္။

''ကန္ေတာ္ႀကီးကန္အတြင္း ေပါက္ေရာက္ေနတဲ့ၾကာ၊ ေဗဒါ၊ ဒိုက္၊ အမႈိက္ ေတြကို ဒိုက္ဆယ္စက္ (Aquamarine) နဲ႔ ပံုမွန္ ရွင္းလင္းေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္ကစၿပီး ေရဝင္ေပါက္ေတြကေန အမႈိက္ဝင္ေရာက္မႈ မရွိေစဖို႔ အမႈိက္စစ္ ဆန္ခါနဲ႔ ေရထိန္းနံရံေတြတည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။ ေရဆုိးေတြမဝင္ဖုိ႔ လည္း ေရဆုိး တာတမံ၊ ေရဆိုးတားေျမာင္းေတြ တည္ေဆာက္ၿပီး ေရေက်ာ္၊ ေရတံခါးေတြပါ ထည့္သြင္း တည္ေဆာက္ထားပါတယ္။ ကန္ေအာက္ေျခမွာ ပုပ္သိုးေနတဲ့ အနည္အႏွစ္ေတြကို ေရျမႇဳပ္ပန္႔နဲ႔ ႏုန္းေတြကို စုပ္ယူရွင္းလင္းပါ တယ္။ ၂ဝ၁၄ မွာ ႏုန္းစုပ္စက္ႀကီး (Dredger) ေတြသံုးၿပီး ကန္ေအာက္ေျခရွိ ႏုန္းေတြကို ဖယ္ရွားပါတယ္''ဟု အမႈိက္သ႐ိုက္မ်ားႏွင့္ ႏုန္းမ်ားရွင္းလင္းဖယ္ရွားသည့္ လုပ္ငန္းစဥ္ ကို ေျပာျပသည္။ 

ေရကန္အတြင္း စြန္႔ပစ္ေရဆုိးမ်ား၊ ႏုိက္ထ႐ုိဂ်င္ႏွင့္ ေဖာ့စပရပ္ဓာတ္မ်ား ပါဝင္ေသာ ေျမႀကီးကုိ တုိက္စားလာသည့္ေရမ်ား၊ ဓာတ္ေျမၾသဇာအသုံးျပဳေသာ စုိက္ခင္းမ်ားမွ စီးထြက္လာေသာေရမ်ားသည္ ေပါင္းစုံၿပီး ႏုိက္ထ႐ုိဂ်င္ (Nitrogen) ႏွင့္ ေဖာ့စပရပ္ (Phosphorous) ပါဝင္ေသာ ျဒပ္ေပါင္းမ်ား (Nutrients) ျဖစ္လာသည္။ ယင္းျဒပ္ေပါင္းမ်ားသည္ ေရညိႇမ်ားေပါက္ပြားျခင္း (Eutrophication)ျဖစ္စဥ္ေၾကာင့္ ေရညႇိ အပါအဝင္ အပင္မႊားေလွးမ်ား (Phytoplankton) ေပါက္ပြားလာရာမွတစ္ဆင့္ အစိမ္းေရာင္ေရညႇိပင္မ်ား အေပၚအမွီျပဳသည့္အေကာင္မႊားေလွးမ်ား (Zooplankton)လည္း ပြားမ်ား လာခဲ့သည္။ ထုိအပင္မႊားေလွးမ်ားႏွင့္ အေကာင္မႊားေလွးမ်ား၏ အသက္ရွင္မႈဆုိင္ရာ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအတြက္ ေရထဲမွေအာက္ဆီဂ်င္ကုိ သုံးစြဲမႈ ေၾကာင့္ ေရတြင္ေအာက္ဆီဂ်င္ပါဝင္ႏႈန္းကုိ ေလ်ာ့က်ေစသျဖင့္ ေရကန္၏ေဂဟစနစ္ (Lake Ecosystem)ကုိ ထိခုိက္လာသည္။

ထုိ႔ျပင္ ကန္ေရျပင္ေပၚရွိ ေရညႇိအလႊာမ်ားမွ ေနေရာင္ျခည္ကုိ ကာဆီး ထား၍ ကန္အတြင္းရွိ ေရေနအပင္မ်ား အစာခ်က္လုပ္ႏုိင္ျခင္းမရွိသျဖင့္ ေသဆုံးၾကျခင္း၊ ကန္ေရတြင္ ေအာက္ဆီဂ်င္ပါဝင္မႈႏႈန္းက်ဆင္းမႈေၾကာင့္ ကန္တြင္းေန ေရ သတၱဝါမ်ား ေသဆုံးၾကရျခင္းျဖစ္ေစၿပီး အနည္ပုိ႔ခ်မႈပိုမုိ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့သည္။ ပို႔ခ်လာေသာ အပင္၊ သတၱဝါအေသမ်ား၏ ဘက္တီး ရီးယားမ်ား ၿဖိဳခြဲမႈျဖစ္စဥ္ေၾကာင့္ ေရထဲမွ ေအာက္ဆီဂ်င္ကုိသုံးစြဲ၍ ျဒပ္ေပါင္းမ်ား ထုတ္ေပးျပန္သျဖင့္ ကန္ေရတြင္ ေအာက္ဆီဂ်င္ ပါဝင္မႈႏႈန္း ထပ္မံက်ဆင္း လာသည့္အျပင္ ေရညႇိမ်ားကုိလည္း ပုိမိုေပါက္ပြားလာေစၿပီး ကန္ေရျပင္ သန္႔ရွင္းၾကည္လင္မႈအတြက္ လိုအပ္ေသာ ေဂဟစနစ္ကုိ ဆုိးရြားစြာထိခိုက္ ပ်က္စီးရသည္ဟု သိရသည္။ ''၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလမွစၿပီး ကန္ေရမ်က္ႏွာျပင္ရွိ ေရညႇိေတြကို ေရညႇိစုပ္စက္(Scum Skimmer) ၁၇ လံုးနဲ႔ စုပ္ယူဖယ္ရွားပါတယ္။ ဒီလုိ လုပ္ေဆာင္လုိ႔ ကန္ေရျပင္ေလ်ာ့က်မႈမရွိေစဖို႔ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္မွာ Scum Skimmer ေတြမွ စုပ္ယူၿပီး ေရေတြကို ဂါလန္ ၆ဝဝဆံ့ ဖုိက္ဘာကန္ေျခာက္လံုးနဲ႔ ဂါလန္ ၄ဝဝဆံ့ ဖုိက္ဘာကန္ ႏွစ္လံုး စုစုေပါင္း ရွစ္လံုး အတြင္းအုတ္ခဲ၊ ပ်ဥ္ပံုႀကီးသဲ၊ ဖြဲျပာ၊ ေက်ာက္ စကြဲေတြ အဆင့္ဆင့္ခံ၊ စစ္ယူသန္႔စင္ၿပီးေရေတြကို ကန္ထဲကုိ ျပန္လည္ျဖည့္သြင္းေပးပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေရညႇိခြဲထုတ္စက္ Water Purification System အသံုးျပဳၿပီး ေရညႇိေတြစစ္ယူဖယ္ရွားပါတယ္။

၂ဝ၁၄ မွာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံထုတ္ ႀကိမ္ႏႈန္းျမႇင့္အသံလႈိင္းစက္ (Ultra Sonic) ၁ဝ လံုးတပ္ဆင္ခဲ့ပါတယ္။ ႀကိမ္ႏႈန္းျမင့္အသံ လြန္လႈိင္း လႊတ္ထုတ္ၿပီး ေရညႇိသတ္ျခင္းနည္းပညာနဲ႔ ကန္အတြင္းေရညႇိေတြကို ဖယ္ရွားပါတယ္။Ultra Sonic အတြက္ လိုအပ္တဲ့ဓာတ္အားကိ Solar Panel ေတြကေန ေနေရာင္ျခည္ကို စုပ္ယူၿပီး ယင္းေအာက္ရွိ ဘက္ထရီအိုးမွာ ဓာတ္အား သုိေလွာင္ ပါတယ္။Control Box မွတစ္ဆင့္ ထိန္းခ်ဳပ္ၿပီး လႈိင္းထုတ္လႊင့္တဲ့နည္းနဲ႔ ေရညႇိေတြကို ေခ်ဖ်က္ပါတယ္။Ultra Sonic နဲ႔ ေရညႇိကိုေခ်ဖ်က္လို႔ အစိမ္းေရာင္ေရမွ ၾကည္လင္တဲ့ေရအျဖစ္ ရရွိေစပါတယ္။ အဲ့ဒါအျပင္ ေရညႇိေတြေသေစႏိုင္တဲ့ Bio-augmentation ေဆးဖ်န္းပါတယ္။ ဒီေဆးဖ်န္းတဲ့အတြက္ ေရညႇိေတြကို အနည္ထုိင္ေစတယ္။ အနည္ထိုင္တဲ့ေရညႇိေတြကို Ultra Sonic မွ ထြက္ရွိလာတဲ့ အသံလြန္လႈိင္းေတြက ခြဲထုတ္ေခ်ဖ်က္လုိ႔ ေရညိႇေပါက္ပြား မႈႏႈန္းကို ေလ်ာ့နည္းေစ ပါတယ္''ဟု ေရညႇိမ်ား ေပါက္ပြားေလ်ာ့နည္းေအာင္ ေဆာင္ရြက္မႈကို ေျပာျပသည္။ ကန္ေရ အတြင္း ေအာက္ဆီဂ်င္ေပ်ာ္ဝင္မႈ မ်ားျပားေစရန္ရည္ရြယ္ၿပီး ေရပန္းမ်ား(Water Fountain)မ်ားကုိ တပ္ဆင္ခဲ့ သည္။ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္တြင္ ေရပန္းအလွ ၁၅ ခုႏွင့္ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္တြင္ ေရပန္းအလွ ခုနစ္ခု စုစုေပါင္း ေရပန္းအလွ ၂၂ ခု တပ္ဆင္ထားသည္။

''ေရပန္းေတြဟာ ေလမရရွိတဲ့ ေအာက္ေျခကေန ေရေတြကုိ ေဝွ႔ယမ္းစုပ္ယူၿပီး ေရမ်က္ႏွာျပင္အေပၚသုိ႔ ပန္းထြက္ေစတဲ့ အခါ ေလနဲ႔ေရထိေတြ႕မႈမ်ားစြာရရွိလို႔ ကန္ေရျပင္အတြင္း ေအာက္ဆီဂ်င္ပမာဏမ်ားစြာ ရရွိေစပါတယ္။ ညပိုင္းမွာ ေအာက္ဆီ ဂ်င္ေလ်ာ့နည္းမႈ၊ ျပတ္လပ္မႈမ်ဳိးမျဖစ္ေစဖုိ႔ ေရပန္းေတြကို ေန႔ေရာ ညပါ ဖြင့္ေပးထားပါတယ္။ ေရပန္းေတြမွာ အလင္းေရာင္မီး အလွေတြ တပ္ဆင္ထားၿပီး ညပိုင္းမွာ အလွအပ ေရာင္စံုေတြနဲ႔ လွပေစတဲ့အျပင္ သန္႔စင္မႈ ကို ေန႔ညမျပတ္ေဆာင္ရြက္ေနလို႔ ေရၾကည္လင္သန္႔ရွင္းမႈ ပိုမုိရရွိ ေစပါတယ္။

ကန္ေတာ္ႀကီး ကန္ေရျပင္နဲ႔ ဆက္စပ္တည္ရွိတဲ့ စားေသာက္ဆုိင္ေတြမွာ ဆုိင္တစ္ဆုိင္ခ်င္းအလိုက္ အေသးစား ေရဆုိးသန္႔စင္ စနစ္ေတြ ေဆာက္လုပ္ တပ္ဆင္ကာ သန္႔စင္ၿပီးေရကုိသာ ကန္အတြင္းစြန္႔ထုတ္ခြင့္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ စြန္႔ပစ္ေရဆုိးေတြကုိ ရွစ္လက္မေရဆုိးစုပုိက္ေတြ သြယ္တန္းၿပီး ေရဆုိးစုကန္ႀကီးတစ္ကန္မွာ စုေဆာင္းကာ ထုိကန္မွ တစ္ဆင့္ ေရဆုိး ေတြ ကို ေရပုပ္စုပ္ကားေတြနဲ႔ ျပင္ပသုိ႔ စြန္႔ပစ္ေစပါတယ္''ဟု ထပ္မံ ေျပာျပသည္။

ေဆာက္လုပ္တပ္ဆင္ထားေသာ ေရဆုိးသန္႔စင္မႈစနစ္တြင္ အဆီႏွင့္ အစိုင္အခဲမ်ားကို ဖယ္ရွားျခင္း၊ အနည္ထုိင္ေစျခင္း၊ အထက္သို႔ စီးဆင္းေစ၍ စစ္ထုတ္ျခင္း၊ ပုိးသတ္ျခင္းစသည့္ သန္႔စင္မႈအဆင့္မ်ား ပါဝင္ သည္ဟု သိရသည္။ ဤသုိ႔ ကန္ေတာ္ႀကီးကန္၏ ေရျပင္သန္႔ရွင္းၾကည္လင္ေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ျပဳျပင္ ထိန္းသိမ္းမႈေၾကာင့္ လက္ရွိအေျခအေနတြင္ ရလဒ္ေကာင္း မ်ားရရွိေနေသာ္လည္း ကန္ေတာ္ႀကီးကန္ ထာဝရ သန္႔ရွင္းၾကည္လင္ သာယာလွပေစရန္အတြက္ ကန္ပတ္ဝန္းက်င္ရွိဆုိင္ခန္းမ်ား အထူးသျဖင့္ ကန္ေရစပ္ တစ္ေလွ်ာက္ တည္ေဆာက္ထားေသာ စားေသာက္ဆုိင္မ်ားသည္ ကန္၏သန္႔ရွင္းသာယာမႈကို ထိခိုက္သျဖင့္ တတ္ႏိုင္သမွ် ေလွ်ာ့ခ်၍ ပတ္ဝန္းက်င္ေဂဟ စနစ္ႏွင့္ သဟဇာတျဖစ္ေစၿပီး ၿမိဳ႕ေနလူထုအတြက္ စိတ္လက္ ေအးခ်မ္းသာယာစြာ အနားယူႏိုင္သည့္ ပတ္ဝန္းက်င္ျဖစ္ေစရန္ ဖန္တီးစီမံေဆာင္ရြက္ေပးရ မည္ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ ကန္ေရသန္႔ရွင္းၾကည္လင္ေစေရးႏွင့္ ေရစီးေရလာေကာင္းမြန္ ေစေရးအတြက္ လုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ရာ တြင္လည္း ေဂဟစနစ္အား အေႏွာင့္အယွက္မျဖစ္ေစဘဲ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ လိုက္ေလ်ာ ညီေထြျဖစ္ေစသည့္ နည္းစနစ္မ်ားကိုသာ စနစ္တက်ေရြးခ်ယ္ အသံုးျပဳေဆာင္ရြက္ရေပမည္။ 

ကန္ေတာ္ႀကီးကန္သည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေတာ္၏ အဆင့္အတန္းကိုသာမက ႏိုင္ငံေတာ္၏အဆင့္အတန္းကိုပါ ထင္ဟပ္ေစသည့္ ပံုရိပ္တစ္ခုျဖစ္ၿပီး ရန္ကုန္ ၿမိဳ႕၏ အလယ္ဗဟိုရွိ စိမ္းလန္းဧရိယာ သဘာဝဥယ်ာဥ္ႀကီး တစ္ခုအျဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ၿမိဳ႕ေတာ္ေန ျပည္သူျပည္သားမ်ားအတြက္ အပန္းေျဖအနားယူစရာ ေနရာေကာင္းတစ္ခုအျဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ႏိုင္ငံျခားသားမ်ား အား စြဲေဆာင္ႏိုင္သည့္ေနရာတစ္ခု အျဖစ္လည္း ေကာင္း၊ ဂုဏ္က်က္သေရရွိစြာ ရပ္တည္လ်က္ရွိေပရာ ကန္ေရျပင္သန္႔ရွင္း ၾကည္လင္ေရးႏွင့္ ကန္ဧရိယာ စိမ္းလန္း စိုျပည္ေရးအတြက္ ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းသည့္ လုပ္ငန္းမ်ားကုိ စဥ္ဆက္မျပတ္ ေလ့လာ လုပ္ေဆာင္ရမည္ျဖစ္သလို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေတာ္၏ သဘာဝအလွတရား တစ္ခုကို ဝိုင္းဝန္းထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ ၾကရမည္သာျဖစ္ပါေၾကာင္း ေရးသား ေဖာ္ျပလုိက္ရပါသည္။ ။