အာဆီယံအဆင့္ သဘာ၀အေမြအႏွစ္ မိန္းမလွကၽြန္းေတာ႐ိုင္း တိရစာၦန္ ေဘးမဲ့ေတာ

 

▲ မိန္းမလွကၽြန္းသို႔ ▲

၂၀၁၉ ႏွစ္ဦးပိုင္း ဇန္နဝါရီလက စာေရးသူသည္ စာေရးဆရာႀကီး ေဒါက္တာျမင့္သန္း (ေညာင္ေလးပင္) ႏွင့္အတူ ဘိုကေလးၿမိဳ႕နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ဦးေအာင္ဇင္ဦး၏ ဖိတ္ၾကားခ်က္အရ မူးယစ္ေဆးဝါး ဆိုးက်ိဳးအႏၲရာယ္ႏွင့္ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ အသိပညာ တိုးတက္ေရး ေဟာေျပာပြဲအတြက္ ဘိုကေလးၿမိဳ႕ကို ေရာက္ရွိခဲ့ၾက သည္။

ေဟာေျပာပြဲအၿပီးတြင္ ဒီေရေတာ (ေဂဟစနစ္)အေၾကာင္း ေလ့လာရန္အတြက္ စာေရးသူတို႔အား မိန္းမလွကၽြန္းသို႔ လိုက္ပါပို႔ေဆာင္ေပးသည္။

မိန္းမလွကၽြန္းသို႔ စပိဘုတ္စီးၿပီး သြားခဲ့ၾကရာ အသြားခရီးတြင္ အခ်ိန္ သုံးနာရီခန္႔ၾကာခဲ့သည္။ မိန္းမလွကၽြန္း ေတာ႐ိုင္း တိရစာၦန္ေဘးမဲ့ေတာ (Flyway Site Network) ကို အေရာက္သြား ေလ့လာခဲ့ၾကရာ လမ္းခရီးတြင္ သိလိုသည္ မ်ားကို အေသးစိတ္ ေသေသခ်ာခ်ာ ရွင္းျပေပးၾကသူမ်ားအား မ်ားစြာေက်းဇူးတင္မိသည္။ စာေရးသူတို႔ကလည္း စာအုပ္ တစ္အုပ္ျဖင့္ မွတ္သားခဲ့၍ ယခုေဆာင္းပါးေလးကို ျပန္ေရးႏိုင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

▲ မိန္းမလွကၽြန္း ေဘးမဲ့ေတာ ▲

မိန္းမလွကၽြန္း ေဘးမဲ့ေတာကို ၁၉၉၄ ခုႏွစ္က စတင္တည္ေထာင္ ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ မိန္းမလွကၽြန္း ေတာ႐ိုင္းတိရစာၦန္ ေဘးမဲ့ေတာ သည္ ဧရာ၀တီတိုင္းေဒသႀကီး ဖ်ာပုံခ႐ိုင္ ဘိုကေလးၿမိဳ႕နယ္အတြင္း တည္ရွိသည္။ ၃၃၇၇၆ ဧက (၅၂ ဒသမ ၇၈ စတုရန္းမိုင္) က်ယ္ဝန္းသည္။ ဧရာ၀တီတိုင္း ေဒသႀကီးအတြင္းရွိ သဘာ၀ ထိန္းသိမ္းေရး နယ္ေျမႏွစ္ခုျဖင့္ ဖြဲ႕စည္း တည္ေထာင္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။

မိန္းမလွကၽြန္း ေတာ႐ိုင္းတိရစာၦန္ ေဘးမဲ့ေတာသည္ ဧရာ၀တီတိုင္းေဒသႀကီး၏ အဓိက ထုတ္ကုန္ျဖစ္ေသာ ဆန္စပါး စိုက္ပ်ိဳးေရးအတြက္ လယ္ယာေျမမ်ားကို ပ်က္စီးေစမည့္ ပင္လယ္ေရငန္ဝင္ေရာက္မႈကို ဟန္႔တားကာကြယ္ေပးျခင္း၊ ေျမၿပိဳ ေရတိုက္စားမႈကို ကာကြယ္ေပးျခင္း၊ ႏုန္းေျမပို႔ခ်မႈကို ထိန္းသိမ္းေပးျခင္း၊ ဒုတိယ ထုတ္ကုန္ျဖစ္ေသာ ေရထြက္သယံဇာတ ျဖစ္သည့္ ေရသတၱဝါမ်ားအတြက္ ခိုလႈံေပါက္ဖြားရာ ဒီေရေတာျဖစ္ျခင္းႏွင့္ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈကို ေလွ်ာ႔ခ်ႏိုင္ေရး အတြက္ အေထာက္အကူျပဳႏိုင္မည့္ ေရခ်ိဳေရငန္စပ္ နယ္ေျမေဒသတစ္ခု ျဖစ္သည္။

ေရခ်ိဳေရငန္စပ္ ေဂဟစနစ္တြင္ ပါဝင္ေသာ ဒီေရေတာ၊ ႐ႊံ႕ႏြံေတာ၊ ျမက္ခင္းေတာ၊ သဲေသာင္ ျပင္ေတာ စသည့္ ေဂဟစနစ္ မ်ိဳးစုံကို မိန္းမလွကၽြန္း ေတာ႐ိုင္း တိရစာၦန္ ေဘးမဲ့ေတာ၌ ေတြ႕ရွိရၿပီး ဇီ၀မ်ိဳးစုံမ်ိဳးကြဲမ်ားလည္း က်င္လည္က်က္စားလ်က္ ရွိသည္။ ေရခ်ိဳေရငန္စပ္မိေက်ာင္း (ေခၚ) ငမိုးရိပ္မိေက်ာင္းမ်ိဳး (Crocodylus Porosus) ကို သဘာ၀အတိုင္း ထိန္းသိမ္း ကာကြယ္ထားသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တစ္ခုတည္းေသာ ဧရိယာလည္း ျဖစ္ေပသည္။ ထို႔အျပင္ ဖ်ံမ်ား၊ ေတာေခြးမ်ား၊ ေတာဝက္မ်ား၊ ေမ်ာက္မ်ား၊ ေႁမြမ်ိဳးစုံႏွင့္ ဒီေရေတာငွက္မ်ိဳးမ်ားလည္း က်င္လည္က်က္စား လ်က္ရွိသည္။

▲ ရမ္ဆာ ေရတိမ္ေဒသ ▲

မိန္းမလွကၽြန္း ေတာ႐ိုင္း တိရစာၦန္ေဘးမဲ့ေတာကို အာဆီယံအေမြအႏွစ္ဥယ်ာဥ္အျဖစ္ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ ၁၈ ရက္က လည္းေကာင္း၊ ရမ္ဆာ ေရတိမ္ေဒသ (Ramsar Site) အျဖစ္ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ကလည္းေကာင္း သတ္မွတ္ခံခဲ့ရသည္မွာလည္း ႏိုင္ငံေတာ္အတြက္ ဂုဏ္ယူဖြယ္ရာတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ေပသည္။

မိန္းမလွကၽြန္း ရမ္ဆာဧရိယာေဒသအတြင္း၌ ကမၻာေပၚတြင္ အလြန္ရွားပါသည့္ ေဒသေျပာင္း ေဆာင္းခိုငွက္မ်ိဳးမ်ား က်ေရာက္ က်က္စားျခင္းေၾကာင့္လည္း ဇီ၀မ်ိဳးစုံမ်ိဳးကြဲ ထိန္းသိမ္းေရးအတြက္ အလြန္အေရးပါသည့္ ေနရာေဒသတစ္ခု ျဖစ္ေန၍ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္၊ အမ်ိဳးသားအဆင့္ ထိန္းသိမ္းရမည့္ ေဘးမဲ့ေတာတစ္ခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ၿပီး ကာကြယ္ ထိန္းသိမ္းခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

▲ မိန္းမလွကၽြန္းႏွင့္ ဖူးခက္ ▲

စပိဘုတ္ျဖင့္ ေလေကာင္းေလသန္႔ကို႐ွဴရင္း မိန္းမလွကၽြန္း ေတာ႐ိုင္း တိရစာၦန္ေဘးမဲ့ေတာသို႔ သြားေနစဥ္ ပဲခူးၿမိဳ႕ရွိ ခင္ပြန္းဆီမွ ဖုန္းဝင္လာပါသည္။ ဖုန္းလိုင္းမ်ားလည္းမိေန၍ ဝမ္းသာရသည္။ ခင္ပြန္းျဖစ္သူအား ခရီးစဥ္အေၾကာင္း ေျပာျပရင္း ထိုင္းႏိုင္ငံ ဖူးခက္ကၽြန္းႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ရွိ ဒီေရေတာမ်ားႏွင့္ မိန္းမလွကၽြန္း ဒီေရေတာမ်ား အေတာ္ဆင္ေၾကာင္း ေျပာျပေနရာမွ ဖူးခက္သို႔ သြားေရာက္ခဲ့စဥ္က အေၾကာင္းကို ျပန္ေတြးမိသည္။

ဖူးခက္ကၽြန္းတြင္ လည္ပတ္ခဲ့စဥ္က ေရေပၚ စားေသာက္ဆိုင္မွာ စာေရးသူတို႔ စားၾကသည္။ ပုစြန္ေပါေသာေနရာျဖစ္၍ ပုစြန္တုပ္ေလွာ္မ်ားအႀကိဳက္စားခဲ့ရသည္။ ဖူးခက္ကၽြန္းမွ ေရေပၚစားေသာက္ဆိုင္သည္ သစ္တုံးေမ်ာႀကီးမ်ားျဖင့္ တည္ေဆာက္ထားျခင္းျဖစ္ၿပီးဆိုင္ရွိ အလုပ္သမားမ်ားမွာလည္း ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ား ျဖစ္ၾကရာ စာေရးသူတို႔ ေစ်းဝယ္ရာ တြင္ ျမန္မာလိုပင္ ေျပာၿပီးဝယ္ခဲ့ၾကသည္။ စာေရးသူက “ဆူနာမီတုန္းက မေၾကာက္ဘူးလား” ဟုေမးရာ ကၽြန္မ၏ သမီးအ႐ြယ္ အလုပ္သမားေကာင္မေလးက “ဒီဘက္အျခမ္းက သိပ္မထိခိုက္ လိုက္ဘူး ဆရာမ၊ ဖူးခက္ကၽြန္း ကုန္းေပၚ ပင္လယ္ကမ္းေျခနဲ႔နီးတဲ့ ေနရာေတြမွာ ေတာ္ေတာ္ဆိုးသြားခဲ့တာပါ” ဟု ေျဖၾကားပါသည္။

မိန္းမလွကၽြန္း ကမ္းစပ္တစ္ေလွ်ာက္မွ ဒီေရေတာမ်ားလိုပင္ ဖူးခက္ကၽြန္းမွာလည္း ဒီေရေတာအပင္မ်ား မ်ားျပားစြာရွိသည္။ ေရေပၚ စားေသာက္ဆိုင္သည္ ဒီေရေတာအပင္မ်ား ျဖစ္သည့္ ဓနိပင္၊ လမုပင္၊ ပင္လယ္အုန္းႏွင့္ ျဗဴး ေျခေထာက္အပင္မ်ား ရွိသည့္ အေကြ႕ေနရာမ်ိဳးတြင္ ေ႐ြးခ်ယ္၍ ေဆာက္လုပ္ထားျခင္းေၾကာင့္ လည္း ဆူနာမီျဖစ္ပြားခ်ိန္က ေဘးကင္းခဲ့ျခင္း ျဖစ္မည္ဟု စဥ္းစားမိသည္။ ဒီေရေတာပင္မ်ားက ပင္လယ္ဒီလႈိင္းဒဏ္ကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္ေၾကာင္း ကၽြန္မတို႔ကို လက္ေတြ႕ျပလိုက္ႏိုင္ ျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။

▲ ကေမၻာဒီးယားႏိုင္ငံမွ မိေက်ာင္းေမြးျမဴေရး ▲

ခရီးစဥ္အတြင္း ဖူးခက္ကၽြန္းႏွင့္တူေၾကာင္း သတိရမိသလို မိေက်ာင္းေမြးျမဴေရးစခန္းမ်ား ရွိသည့္ ကေမၻာဒီးယားခရီးစဥ္ ကိုလည္း သတိရ မိပါေသးသည္။ ကေမၻာဒီးယားတြင္ မိေက်ာင္းေမြးျမဴေရးစခန္းသို႔ သြားေလ့လာေသာအခါ ဝင္ေၾကးမ်ား ေပးၿပီး ဝင္ေရာက္ေလ့လာခဲ့ၾကရသည္။

ကၽြန္မတို႔ႏိုင္ငံမွ မိန္းမလွကၽြန္း ေတာ႐ိုင္း တိရစာၦန္ ေဘးမဲ့ေတာက ကေမၻာဒီးယားထက္ ပိုလွပါသည္။ ယခုလိုေနရာမ်ိဳးကို ျပည္ပမွ ခရီးသြားဧည့္သည္မ်ား ပို၍ႀကိဳက္ႏွစ္သက္ႏိုင္သည္။ ကေမၻာဒီးယား တြင္ ႏိုင္ငံျခားသား ခရီးသြားမ်ား ညအိပ္ခရီး လာၾကၿပီး လသာသည့္ညမ်ားတြင္ မိေက်ာင္းမ်ား ျမဴးတူးေနၾကသည့္ပုံမ်ားကို မွန္ေျပာင္းမ်ားျဖင့္ ၾကည့္ၾကသည္ကို သိရွိရခဲ့ရသည္။ မိန္းမလွကၽြန္း တြင္ တည္းခိုေနထိုင္ရန္ အေဆာက္အအုံမ်ားရွိေသာ္ လည္း ယခုထက္ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေအာင္ ႏိုင္ငံေတာ္က ေဆာင္႐ြက္ ေပးႏိုင္လၽွင္ ထိုင္းႏိုင္ငံႏွင့္ ကေမၻာဒီးယားႏိုင္ငံ တို႔ထက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ က ပို၍လွပသာယာသည္ကို သိၾကၿပီး ခရီးသြားဧည့္သည္မ်ား ပို၍ဝင္လာျခင္းေၾကာင့္ ဝင္ေငြ ပိုမိုတိုးပြားႏိုင္မည္ဟု ေတြးမိသည္။

▲ ေဒသထြက္ပုစြန္ေျခာက္ ▲

မိန္းမလွကၽြန္းသို႔ေရာက္သည့္အခါ ကင္းစခန္းမ်ားတြင္ ကၽြန္မတို႔ တည္းခိုခဲ့ၿပီး မုန္တိုင္းဒဏ္ခံ အေဆာက္အအုံမ်ားလည္း ရွိသည္။ စက္တပ္ေလွမ်ား ငွားရမ္းႏိုင္ကာ ေဒသခံလမ္းျပမ်ား ထားရွိေပး ထားၿပီး ေလ့လာေရးအတြက္ အထူး ေဆာင္႐ြက္ထားသည္။ ဒီေရေတာပ်ိဳးပင္မ်ား ပ်ိဳးစခန္းတြင္ စက္ေလွကိုေခတၱရပ္ၿပီး ေလ့လာခဲ့ၾကရာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံမွ ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္း ထားသည့္ မုန္တိုင္းဒဏ္ခံအေဆာက္အအုံမ်ား၊ လူ ၅၀၀ ခန္႔ ဝင္ဆံ့သည့္ အေဆာက္အအုံမ်ားကို ေတြ႕ရွိခဲ့ရသည္။

ေရထြက္အစားအစာ ေပါမ်ားသည့္ေဒသမို႔ ပုစြန္ေျခာက္အေကာင္ကို ၾကက္သြန္နီမ်ားျဖင့္ သုတ္ေကၽြး၍ ဧည့္ခံၾကရာ အုန္းစိမ္းရည္ႏွင့္ ပုစြန္ေျခာက္အေကာင္သုတ္မ်ားကို အားပါးတရ စားေသာက္ခဲ့ၾက ရသည္။ ၿမိဳ႕ႀကီးျပႀကီးမ်ားတြင္ ပုစြန္ေျခာက္ တစ္ပိႆာလွ်င္ က်ပ္ ၄၀၀၀၀ ခန္႔ ျဖစ္ေနခ်ိန္တြင္ မိန္းမလွကၽြန္းမွာ ပုစြန္ေျခာက္ ေဖာေဖာသီသီ စားေနၾကရ ၍ အားက်မိေသာ္ လည္း က်န္အစားအေသာက္မ်ားမွာမူ ရွားပါး ေနျပန္သည္။

▲ ေမ်ာက္တစ္ရာဘုရား ▲

လမ္းခရီးတြင္ စက္ေလွကို ေခတၱရပ္၍ ဦးႏု တည္ခဲ့သည့္ ေမ်ာက္တစ္ရာဘုရားကို ဝင္ဖူးခဲ့ၾကသည္။ ဘုရားႀကီးသည္ ေဒသအတြင္း တန္ခိုးႀကီး ဘုရားျဖစ္ၿပီး တေပါင္းလတြင္ ပြဲေတာ္ရွိေၾကာင္း၊ ပြဲေတာ္ရက္မ်ားတြင္ စက္ေလွ၊ လက္ေလွာ္ေလွ မ်ားျဖင့္ လာေရာက္၍ ဘုရားဖူးၾကသည္မွာ ၿခိမ့္ၿခိမ့္သဲျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။

မိန္းမလွကၽြန္းသည္ ပုစြန္ဖမ္းျခင္း၊ ငါးဖမ္းျခင္းျဖင့္ အသက္ေမြးသည့္ အရပ္ေဒသျဖစ္၍ ငါးဖမ္းၾကသူမ်ားမွာ စက္ေလွမ်ား ေပၚတြင္ပင္ ခ်က္ျပဳတ္စားေသာက္ၾကသည္။ စက္ေလွကို ေက်ာက္ခ်ၿပီး စက္ေလွေပၚတြင္ မီးေသြးမီးဖိုျဖင့္ ထမင္းအိုး တည္ေနသည့္ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးကို အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးက “စက္ေလွက ဒီဇယ္လား၊ ဓာတ္ဆီလား၊ အားလုံး ဒုကၡေရာက္ လိမ့္မယ္” ဟု လွမ္းေျပာသည္။

▲ အသိပညာေပးလုပ္ငန္းမ်ား ▲

အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးက စက္ေလွေပၚမွတစ္ဆင့္ ျမစ္ကမ္းနားမွ အိမ္သာမ်ားကိုလည္း ၫႊန္ျပရင္း “စက္ေလွရဲ႕ မီးစက္ေဘးနားမွာ ထမင္းအိုးတည္ေနလို႔ အသိပညာေပးရတာတစ္မ်ိဳး၊ ေရဆိုးနဲ႔ ေရသန္႔အေၾကာင္း စကားေျပာ အသိပညာေပး ရတာတစ္မ်ိဳး၊ မလြယ္ဘူး ဆရာမေရ၊ မိေက်ာင္း နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး မိေက်ာင္း အႏၲရာယ္ကိုလည္း သတိေပး အသိပညာေပးရတယ္၊ လက္ကမ္း စာေစာင္ေတြလည္း လစဥ္ေပးရတယ္ ဆရာမ ေရ”ဟု ေျပာျပသျဖင့္ ႏိုင္ငံ့ဝန္ထမ္းေကာင္းေတြ အဖို႔ တာဝန္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ထမ္းေဆာင္ ေနရပါလားဟု အသိအမွတ္ျပဳ ေလးစားခ်ီးက်ဴး မိသည္။

မိန္းမလွကၽြန္းဆီသို႔ခရီးမွာ ေလတျဖဴးျဖဴး၌ စပိဘုတ္စီးရင္း ၿမိဳ႕နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး၏ ရွင္းျပမႈမ်ားကို စိတ္ဝင္တစား နားေထာင္ေနၾကသည့္ ကၽြန္မတို႔ စာေရးဆရာႏွစ္ဦးမွာ ဒီေရေတာ ေဂဟစနစ္၏ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြကို မ်ားစြာ သိခဲ့ရသည္။

မိန္းမလွကၽြန္း ေတာ႐ိုင္းတိရၦာန္ေဘးမဲ့ေတာ သို႔ ခရီးစဥ္အတြင္း ကၽြန္မအေနျဖင့္ ဗဟုသုတ မ်ားစြာရရွိခဲ့ၿပီး မိတ္ေဆြ၊ သူငယ္ခ်င္းမ်ားကိုလည္း လာေရာက္ေလ့လာေစခ်င္မိပါသည္။ မိမိႏိုင္ငံ၏ သဘာ၀ေရေျမေတာေတာင္တို႔သည္ သဘာ၀ အလွစစ္မ်ား ျဖစ္သည္။ အတုအေယာင္ ဖန္တီးမႈကင္းသည့္ အလွစစ္မ်ားျဖင့္ တည္ရွိေနသည့္ စာေရးသူတို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ တြင္ သဘာ၀ အေမြအႏွစ္ (Natural Heritages) မ်ား မ်ားစြာ တည္ရွိေနပါသည္။

အာဆီယံေဒသအတြင္းရွိ ႏိုင္ငံမ်ားအလိုက္ သဘာ၀ထိန္းသိမ္းေရးနယ္ေျမမ်ားကို ကမၻာ႕ အဆင့္မီ ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ေရး အတြက္ ပထမအဆင့္ အေနျဖင့္ အာဆီယံအဆင့္ သဘာ၀အေမြအႏွစ္ ဥယ်ာဥ္မ်ားကို အာဆီယံ သဘာ၀ပတ္ဝန္းက်င္ ဝန္ႀကီးမ်ားအစည္းအေဝးမွ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္က အတည္ျပဳခဲ့ၿပီး ထိုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၁၈ ရက္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ အာဆီယံ အေမြအႏွစ္ဥယ်ာဥ္ ေျခာက္ခု အတည္ျပဳ သတ္မွတ္ျခင္းခံခဲ့ရသည့္ အထဲတြင္ မိန္းမလွကၽြန္း ေတာ႐ိုင္းတိရစၧာန္ ေဘးမဲ့ ေတာသည္လည္း အပါအဝင္ျဖစ္ခဲ့သည္။

▲ ၁၆ ႏွစ္ သမီးပ်ိဳ ▲

သို႔ျဖစ္ရာ ယခု ၂၀၁၉ တြင္ အာဆီယံအဆင့္ သဘာ၀အေမြအႏွစ္ မိန္းမလွကၽြန္း ေတာ႐ိုင္း တိရစာၦန္ ေဘးမဲ့ေတာသည္ ၁၆ ႏွစ္ သမီးပ်ိဳေလးကဲ့သို႔ အားမာန္၀င့္ဝင့္ အလွေတြ ဆင့္ကာဆင့္ကာျဖင့္ မိခင္ျမန္မာျပည္ႀကီး၏ အားထား အားကိုးရ မည့္ သမီးပ်ိဳတစ္ဦး ျဖစ္ပါေစေၾကာင္း ဆုမြန္ေကာင္းေတာင္းလိုက္ရပါသည္။ ။

ဝတ္ရည္ခင္(ပဲခူး)