အက်ိဳးရွိတာေတြကို အခ်ိန္ေပးၿပီး ေလ့လာထားမွသာ အရည္အေသြး ရွိတဲ့ေရးသား ခ်က္ေတြ ရရွိလာမွာျဖစ္

အာဆီယံေဒသတြင္း သတင္းမီဒီယာမ်ားမွ အယ္ဒီတာမ်ား၏ စကားဝိုင္းေဆြးေႏြးပြဲကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ အလံျပဘုရားလမ္းရွိ Park Royal Hotel တြင္ ယေန႔က်င္းပခဲ့ရာ အာဆီယံေဒသအဆင့္ျမႇင့္တင္ေရးအတြက္ စိန္ေခၚမႈမ်ားႏွင့္ က႑အလိုက္ ေခါင္းစဥ္မ်ားျဖင့္ တက္ေရာက္ လာၾကေသာ ျပည္တြင္းျပည္ပ သတင္း မီဒီယာမ်ားက ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကသည္။ အဆိုပါေဆြးေႏြးပြဲသို႔ တက္ေရာက္ လာေသာ သတင္းမီဒီယာမ်ားမွ တာဝန္ရွိသူမ်ားအား ျမန္မာ့သတင္းစဥ္မွ ေတြ႕ဆံု ေမးျမန္းခဲ့ပါသည္။

ဦးစုိးျမင့္ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ မဇၩိမသတင္းဌာန

အဓိကကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္က ျမန္မာအာဆီယံဥကၠ႒ အေနနဲ႔ တာဝန္ယူခဲ့တာမွာ အာဆီယံ Summit က ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္နဲ႔ ၿပီးသြားၿပီ။ ဒီအာဆီယံ Summit တုိင္းမွာ လုပ္ေလ့လုပ္ထရွိတာ တစ္ခု ရွိတယ္။ အာဆီယံေဒသအတြင္းက အယ္ဒီတာေတြကို ေခၚၿပီးေတာ့ အာဆီယံနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေၾကာင္း အရာေတြ ေဆြးေႏြးတဲ့စကားဝိုင္းပဲ ေပါ့၊ ထူးျခားတာေတြကေတာ့ စီးပြား ေရးတို႔၊ ႏုိင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈတို႔၊ ၂ဝ၁၅ အာဆီယံ စီးပြားေရးအသိုက္ အဝန္းတို႔ကို အဓိကထားၿပီးေဆြးေႏြး ၾကတယ္။ အခု ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီး လည္းတက္တယ္။ ပါဝင္တယ္၊ အာဆီယံ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္လည္း ပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဒါပထမ ဆံုးအႀကိမ္ လုပ္တာေပါ့။ အာဆီယံ ဥကၠ႒အေနနဲ႔ ပထမဆံုးအႀကိမ္လုပ္ တာ။ ျမန္မာျပည္က အယ္ဒီတာေတြ လာသလို၊ ေဒသတြင္းက အယ္ဒီတာ ေတြလည္း လာတယ္။ ေဆြးေႏြးၾက တာပါ။ နံပါတ္တစ္ကေတာ့ ျမန္မာ ႏုိင္ငံက အိမ္ရွင္အေနနဲ႔ ေဒသ အတြင္းက အယ္ဒီတာေတြကို ဖိတ္ၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြး တာျဖစ္ပါတယ္။ အရင္ကဆိုရင္ တျခားႏုိင္ငံမွာသြား ေဆြးေႏြးရတယ္။ အခုလိုေဆြးေႏြး ေတာ့ အာဆီယံအေၾကာင္းကို ပိုသိ ရပါတယ္။ အာဆီယံအေၾကာင္းကို ပိုၿပီး ေလးေလးနက္နက္ အတြင္း က်က်မသိၾကဘူး။ ၿပီးေတာ့ တျခား ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ အေၾကာင္းအရာေတြ၊ တျခားႏုိင္ငံက အယူအဆေတြ၊ အာဆီယံရဲ႕စိန္ေခၚမႈေတြ၊ အာဆီယံ က တုိးတက္လာေလေလ စိန္ေခၚမႈ ေတြကလည္း မ်ားလာတယ္။ အဲဒါေတြ ပိုၿပီးသိလာေတာ့ ဒီလိုေဆြးေႏြး ပြဲေတြ လုပ္သင့္တယ္၊ ကိုယ့္ျမန္မာ ျပည္က အယ္ဒီတာေတြအတြက္ေရာ၊ မီဒီယာေတြအတြက္ပါ အက်ဳိးရွိ တယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္ ယူဆတယ္။

ဦးခင္ေမာင္ဝင္း ဒီဗြီဘီျမန္မာ

ဒီပြဲရဲ႕Section တစ္ခုမွာModerator လုပ္ရပါတယ္။ အာဆီ ယံႏိုင္ငံမ်ား အခ်င္းခ်င္း ပူးေပါင္း ဆက္သြယ္မႈ ရွိလာတဲ့အေပၚမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက ဘယ္လိုတံု႔ျပန္မႈရွိ သလဲဆိုတဲ႔ ေခါင္းစဥ္ အေပၚမွာ ေဆြး ေႏြးၾကတဲ့ အပိုင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီက႑မွာ MAI ဥကၠ႒ ဦးတင္ေမာင္ ထြန္းရယ္၊ Myanmar Develop- ment Research Institute က ကိုသန္းထြန္းရယ္ ေဆြးေႏြးၾကတယ္။ အာဆီယံႏိုင္ငံေတြမွာ ေပါင္းစည္း ဆက္သြယ္လာတယ္ ဆိုတာ ေကာင္း တဲ့အခ်က္ျဖစ္ၿပီး ႀကိဳဆိုရမယ့္အခ်က္ ပါ။ ဒီလိုေပါင္းစည္းမႈမွာ ခ်က္ခ်င္း အက်ဳိးရလဒ္ရွိဖို႔ မလြယ္ေသးဘဲ စိုးရိမ္စရာေတြ ရွိေသးတယ္ဆိုတာေတြ MAI က ေထာက္ျပသြားတာ ရွိပါ တယ္။ ဥပမာ ျမန္မာ့ေလေၾကာင္း လိုင္းက ႏိုင္ငံတကာက ဝင္ေရာက္ လာမယ့္ ေလေၾကာင္းလိုင္းေတြကို ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ တဲ႔ အေျခအေနမရွိေသး ဘူး။ ႏိုင္ငံတကာမွာ အစိုးရေတြ က ေနာက္ကြယ္ကေန အေျခခံအေဆာက္ အအံုေတြ ပံ့ပိုးထားတယ္။ ဆီ၊ စက္ အပိုပစၥည္းနဲ႔ ေလယာဥ္ေတြဆိုလည္း ေစ်းေပါေပါနဲ႔ ရႏိုင္ေအာင္လုပ္ေပး ထားတယ္။ ဒီမွာက ဆီေစ်းနဲ႔ စက္ ပစၥည္းေစ်းေတြ ႀကီးေနတာေတြ ရွိေန ပါေသးတယ္။ ေျပာရရင္ေတာ့ ျမန္မာ ႏိုင္ငံအစိုးရက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေတြ လုပ္တဲ႔အခါမွာ တိုင္းရင္းသား ပိုင္ကုမၸဏီေတြကို ကာကြယ္ဖို႔လို တယ္။ ကာလည္း ကာကြယ္ေနပါ တယ္။ ကာကြယ္တဲ့အခါမွာ နည္းမွန္ လမ္းမွန္နဲ႔ ကာကြယ္ဖို႔လုိပါတယ္။ နည္းမွန္လမ္းမွန္ မျဖစ္ေသးတဲ့အခါ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈစရိတ္ကို မခ်ႏိုင္ဘဲ ႏိုင္ငံတကာကဝင္လာမယ့္ ကုမၸဏီ ေတြကို မယွဥ္ႏိုင္တဲ႔ အေျခအေနမ်ဳိးရွိ တယ္လို႔ ေျပာခဲ႔တယ္။

ဒီလိုမ်ိဳးပဲ Myanmar Development Research Institute က ကိုသန္းထြန္းက အာဆီယံ ေပါင္းစည္း မႈေတြလုပ္တဲ႔အခါ လူလူခ်င္းဆက္ သြယ္မႈေတြရွိဖို႔ လိုၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံက ႏိုင္ငံသားေတြ တျခားႏိုင္ငံသြားလည္ ရင္လည္း ဗီဇာအလြယ္တကူရသင့္ တယ္။ လက္ေတြ႕မွာ အခက္အခဲေတြ ရွိေနေသးတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို လာခ်င္တဲ့ ႏိုင္ငံျခားသားေတြမွာလည္း ဒီလုိမ်ိဳးအခက္အခဲေတြ ရွိေနေသး တယ္။ အာဆီယံႏိုင္ငံ အခ်င္းခ်င္း ဆက္သြယ္ရင္လည္း အဆင္ေျပ ေအာင္လုပ္ဖို႔လုိအပ္ေနေသးတာေတြ လည္း ေဆြးေႏြးသြားပါတယ္။

ဒီလို ေဆြးေႏြးပြဲေတြက ေကာင္းတယ္။ERIAဆိုတဲ႔ Economic Think Tank တစ္ခုကေန အာဆီယံ ေဒသတြင္းက သတင္းဌာနေပါင္းစံု ရဲ႕ အယ္ဒီတာေတြပါဝင္ၿပီး ေဆြးေႏြး ပြဲေတြ လုပ္ၾကတာျဖစ္တယ္။ ဒီလို လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ အဓိကက အာဆီယံ ႏိုင္ငံေတြျဖစ္ေနတဲ့ ဘံုျပႆနာေတြ ကို ေလ့လာမိၾကတယ္။ဘံုျပႆနာ ေတြကို ဘယ္လိုေက်ာ္လႊားမလဲဆိုတဲ႔ နည္းလမ္းေတြကို ရွာၾကတယ္။ ဒီလို တက္ေရာက္ျခင္းအားျဖင့္ ဗဟုသုတ ေတြရမယ္။ ကြၽန္ေတာ္ စိတ္မေကာင္း တာက ဒီမွာ ျမန္မာ သတင္းေထာက္ ေတြ မေတြ႕ဘူး။ မနက္ပိုင္းမွာ ခဏ ပဲေတြ႕ရတယ္။ သတင္းဌာနေတြ လုပ္ သင့္တာက သတင္းေထာက္ေတြကို ဒီလိုပြဲေတြမွာ လာနားေထာင္ခိုင္း သင့္တယ္။ တစ္ေနကုန္အခ်ိန္ေပးၿပီး ေလ့လာသင့္တယ္။ ဥပမာ ေတာင္ တ႐ုတ္ပင္လယ္ အေရးကိစၥဆိုရင္ ညေနပိုင္းမွာ အမ်ားႀကီးေဆြးေႏြးၾက တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံက အာဆီယံအဖြဲ႕ ဝင္ျဖစ္ၿပီး အာဆီယံရဲ႕ ဘံုျပႆနာ ေတြကို ျမန္မာႏိုင္ငံက သတင္း ေထာက္ေတြသိသင့္တယ္။ အလုပ္မ်ား ၾကတဲ့ၾကားက အက်ဳိးရွိတဲ့ဟာေတြကို အခ်ိန္ေပးၿပီး ေလ့လာဖို႔ လိုတယ္။ အာဆီယံရဲ႕ အေၾကာင္းအရာကိစၥေတြ ကို ထဲထဲဝင္ဝင္သိမွသာ အာဆီယံ အေၾကာင္းကို Report ေရးဆိုရင္ လူထုအတြက္လည္း အရည္အေသြး ရွိတဲ႔ ေရးသားခ်က္ေတြရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီကိုလာတဲ့ သတင္းေထာက္ေတြ က သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံေတြမွာ ႏိုင္ငံ တကာ ေရးရာကိစၥနဲ႔ အာဆီယံေရးရာ ကိစၥေတြမွာ အေတြ႕အၾကံဳရွိတဲ့ သတင္းေထာက္ေတြျဖစ္တယ္။ သူတို႔ အေနနဲ႔ အေတြ႕အၾကံဳေတြကို ရွင္းျပ တယ္။ သူတို႔အျမင္ေတြနဲ႔ သံုးသပ္ ျပတယ္။ ဥပမာ ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ကိစၥမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက အာဆီယံဥကၠ႒ျဖစ္ေနတဲ႔ အခ်ိန္မွာ ဘယ္လိုကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းေပးခဲ႔လဲ ဆိုတာ မနက္က ဝန္ႀကီး ဦးရဲထြဋ္ ေျပာတဲ့ထဲမွာ ပါတယ္။ တကယ့္ တကယ္က ဒီ Conflict ထဲမွာ ပါတဲ့ ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အျမင္က်ေတာ့ မတူဘူး။ ဥပမာ ဗီယက္နမ္၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ တ႐ုတ္ ႏိုင္ငံေတြက ကိုယ္စားလွယ္ေတြေျပာ တာ တစ္မ်ဳိးစီရွိတယ္။ ဒီလို ဘက္ ေပါင္းစံုက ေျပာၾကတာကို နားေထာင္ ၿပီးေတာ့မွ မွတ္သားစရာေတြရွိတယ္။

ဒါက ကိစၥတစ္ခုတည္းပဲရွိေသးတယ္။ က်န္တာေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိ တယ္။ ဒီလို ေဆြးေႏြး ပြဲေတြ ျမန္မာ ႏိုင္ငံမွာလာလုပ္တာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဂုဏ္ယူသင့္တယ္။ သတင္းေရး သားသူ အေနနဲ႔ဆိုရင္ ပံုမွန္အခမ္းအနား သတင္းမ်ဳိးထက္ ေဆြးေႏြးခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြထဲက ေကာင္းတဲ့ အခ်က္ကို ေရးသားသင့္ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္သာ သတင္းေရးသားမယ့္ သူျဖစ္ရင္ ''ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ ကိစၥဟာ ေရွ႕ဆက္ၿပီးေတာ့ အေျဖ မရွာႏိုင္ဘူးဆုိရင္ လက္ရွိအေန အထားအတိုင္းထားလိုက္ပါ။

ဒါဟာ အေကာင္းဆံုးအေျဖျဖစ္ေနပါတယ္'' ဆုိတာမ်ဳိးကိုThe Nation သတင္းစာ က ကမၻာ့ေရးရာ သတင္းအယ္ဒီတာ ေျပာသြားတာရွိတယ္။ အဲ႔ဒါ သတင္း လုပ္သင့္တယ္။ ေျပာရရင္ေတာ့ ဆက္ၿပီးေတာ့ အျငင္းအခံုျဖစ္ေနရင္ ေဒသတြင္း တင္းမာမႈေတြ ျဖစ္လာမယ္။ ဒီလိုဆို အာဆီယံ-တ႐ုတ္ ဆက္ဆံေရး ထိခိုက္ႏိုင္တယ္။ ထို႔ အတူ ကမၻာမွာလည္း အေမရိကန္က လည္းဝင္လာမယ္။ အဲ့ဒီလို ႐ႈေထာင္မ်ိဳးက ၾကည့္တတ္ဖို႔လိုပါတယ္။

ဦးသန္းထြန္း Deputy Director of Research Myanmar Development Resource Institute

ဒီမွာေျပာသြားတဲ႔ထဲမွာ ျပည္သူ ကို ဗဟိုျပဳတယ္ဆုိတာကို ျမန္မာ ႏိုင္ငံမွာပဲ စဥ္းစားတာမဟုတ္ဘဲ အာဆီယံကပါ စဥ္းစားဖို႔ လုိေနၿပီ ဆုိတာကို ERIA အဖြဲ႕က ေထာက္ျပ တာေတြက ေကာင္းတဲ့လကၡဏာလို႔ ကြၽန္ေတာ္ျမင္ပါတယ္။

သူတို႔ အဓိကလုပ္ေနတဲ႔ သုေတသနေတြကလည္း စီးပြားေရး တစ္ခုတည္းမဟုတ္ဘဲ စီးပြားေရးက လည္း ျပည္သူ႔အတြက္စီးပြားေရးဆိုတာမ်ိဳးက ပိုေကာင္းမယ္လို႔ ပါပါ တယ္။ ERIA အဖြဲ႕ကေတာ့ အာဆီယံ နဲ႔ အာရွေဒသတြင္းက လူေတြစုၿပီး ေတာ့စကားေျပာတယ္။ အျမင္ေတြကို ေလ့လာႏိုင္ေအာင္ စီစဥ္ေပးတယ္ လို႔ထင္ပါတယ္။ အာဆီယံဥကၠ႒ တာဝန္ယူၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာ အာဆီယံ စီးပြားေရး အသိုက္အဝန္း ေရာက္လာေတာ့မယ္။ ဒီလိုအသိုက္အဝန္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံသာမက တျခားႏိုင္ငံေတြ ကလည္း စိုးရိမ္မႈေတြ ရွိေနေသးတယ္ လို႔ သတိထားမိတယ္။ အာဆီယံေပါင္း စည္းမႈကို အေျခခံၿပီး ေဒသတြင္းက ျပည္သူေတြ အက်ိဳးရွိလာမလားဆို တာကိုလည္း စဥ္းစားေနၾကတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ အဓိက စိန္ေခၚမႈေတြ ကေတာ့ အာဆီယံျပည္သူေတြၾကားက ညိႇႏိႈင္းမႈကိစၥေတြ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈရွိေနဖို႔က ပိုၿပီး အေရးႀကီးတယ္လို႔ ျမင္ပါ တယ္။