အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်နေ့အထိမ်းအမှတ် အသိပညာပေးဆောင်းပါး

 ဆက်လက်ဝဲ (MDevS)

ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရအနေဖြင့် မသန်စွမ်းသူများအခွင့်အရေးဥပဒေ (၂၀၁၅) ပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များကို ထိရောက်အောင်မြင်စွာ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နိုင်ရေးအတွက် မသန်စွမ်းသူများ၏ အခွင့်အရေးများဆိုင်ရာ အမျိုးသားကော်မတီကို ဖွဲ့စည်းတာဝန်ပေး ဆောင်ရွက်စေလျက်ရှိပါသည်။ အမျိုးသားကော်မတီအနေဖြင့် မသန်စွမ်းသူများ၏ ဂုဏ်သိက္ခာ၊ စွမ်းရည်နှင့် စွမ်းဆောင်နိုင်မှုများကို နိုင်ငံတော်နှင့် နိုင်ငံသားတို့က အသိအမှတ်ပြု စေရေးအတွက် ဥပဒေနှင့်အညီ တစ်နှစ်ထက်တစ်နှစ် တိုးမြှင့်ဖော်ဆောင်ပေးလျက်ရှိပါသည်။

အမျိုးသားကော်မတီက မသန်စွမ်းသူများအခွင့်အရေးများကို ဖော်ဆောင်ရာတွင် (Nothing about us without us) ဆိုသည့် ဆောင်ပုဒ်နှင့်အညီ မသန်စွမ်းသူများကိုယ်တိုင် အဓိပ္ပာယ်ရှိရှိ ပါဝင်နိုင်ရန်အတွက် မြန်မာနိုင်ငံမသန်စွမ်းသူများအသင်းချုပ်မှ ကိုယ်စားလှယ်များ၊ မသန်စွမ်းမှုအမျိုးအစားအလိုက်မှ ရွေးချယ်စေလွှတ်သော ကိုယ်စားလှယ်များကို အမျိုးသားကော်မတီ၏ အဖွဲ့ဝင်များအဖြစ် ထည့်သွင်းဖွဲ့စည်းကာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။

ယင်းကဲ့သို့ အနှစ်သာရရှိရှိ ဖွဲ့စည်းထားသည့် အမျိုးသားကော်မတီ၏ ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁၅ ရက်နေ့က ကျင်းပခဲ့သော (၁/၂၀၂၃) အကြိမ် အစည်းအဝေးတွင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်နေ့နှင့် ပတ်သက်သော အကြောင်းအရာများကို နိုင်ငံပိုင်စာနယ်ဇင်း၊ မီဒီယာများမှတစ်ဆင့် နှစ်စဉ်ဖော်ပြကာ အများပြည်သူသို့ လှုံ့ဆော်အသိပညာပေးသွားရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါသည်။

ဘီးတပ်ကုလားထိုင်များသည် လူသားများကို အကျိုးပြု

အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်နေ့အထိမ်းအမှတ် လှုပ်ရှားမှုများကို ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများတွင် ၂၀၀၈ ခုနှစ်မှစတင်၍ နှစ်စဉ်မတ်လ ၁ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပလာခဲ့ကြပါသည်။ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်များသည် လူသားများကို အကျိုးပြုကြောင်း၊ ခေတ်အဆက်ဆက်တွင် ရွေ့လျားနိုင်မှုအတွက် အထောက်အကူပြုကိရိယာအဖြစ် အရေးပါကြောင်း သတိပြုမိစေရန် ရည်ရွယ်ခဲ့ကြပါသည်။

၂၀၀၈ ခုနှစ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်နေ့ အထိမ်းအမှတ်အခမ်းအနားကို ဩစတြေးလျ၊ နီပေါ၊ ဆီနီဂေါ၊ တောင်အာဖရိက၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ ပါကစ္စတန်၊ ဗြိတိန်နှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံများတွင် အောက်ဖော်ပြပါ ရည်ရွယ်ချက်များဖြင့် စတင်ကျင်းပခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်-

(၁) ဘီးတပ်ကုလားထိုင်အသုံးပြုသူများသည် မိမိဘ၀အတွက် ဘီးတပ်ကုလားထိုင်၏ အကျိုးပြုမှုကို နှစ်သက်လက်ခံနိုင်စေရန်။

(၂) ဘီးတပ်ကုလားထိုင်များကို လှူဒါန်းပံ့ပိုးပေးသူများ၊ ဘီးတပ်ကုလားထိုင် အသုံးပြုသူများကို ကူညီစောင့်ရှောက်ပေးသူများ၊ သွားလာလှုပ်ရှားမှုအခက်အခဲရှိသူ (မသန်စွမ်းသူများ) အတွက် ပို၍လက်လှမ်းမီ အသုံးပြုနိုင်သော နေရာထိုင်ခင်းများကို ဖန်တီးပေးသူများ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များ ကို ဖော်ထုတ်ပြသနိုင်ရန်။

(၃) ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူသန်းပေါင်းများစွာသည် ဘီးတပ်ကုလားထိုင် လိုအပ်နေသော်လည်း ဘီးတပ်ကုလားထိုင်တစ်စီးကိုပင် ဝယ်ယူရန် မတတ်နိုင်သူများရှိ၍ လှူဒါန်းဖြည့်ဆည်းပေးရေး အသိပေးလှုံ့ဆော်ရန်။

အထက်ဖော်ပြပါ အခြေအနေများကြောင့် ဘီးတပ်ကုလားထိုင်သည် သွားလာလှုပ်ရှားရန် ခက်ခဲမှုရှိသူ (မသန်စွမ်းသူများ) အတွက် အလွန်အရေးပါသဖြင့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများတွင် အထိမ်းအမှတ်နေ့ လှုပ်ရှားမှုများကို တစ်နှစ်ထက်တစ်နှစ် ပိုမိုကျင်းပလာလျက်ရှိရာ ယခုနှစ်ဆိုလျှင် (၁၇) ကြိမ်မြောက်ပြီဖြစ်ပါသည်။

ဘီးတပ်ကုလားထိုင် စတင်ပေါ်ပေါက်လာမှုသမိုင်းကို အနည်းငယ်တင်ပြလိုပါသည်။ လက်ရှိအသုံးပြုနေသည့် ဘီးတပ်ကုလားထိုင်နှင့် ပုံသဏ္ဌာန်ဆင်တူသည့် လက်တွန်းကုလားထိုင်ကို ခရစ်မပေါ်မီ ၆ ရာစု နှစ်ကဂရိတို့ စတင်အသုံးပြုခဲ့ကြပါသည်။ ခေတ်အဆက်ဆက်တွင် သုံးစွဲသူ၏ လိုအပ်ချက်အရ ပိုမိုကောင်းမွန်သည့် ပုံသဏ္ဌာန်များကို တီထွင်ကြံဆခဲ့ကြရာ ၁၉၆၀ ပြည့်နှစ်ကရောမတွင် ကျင်းပခဲ့သည့် မသန်စွမ်းသူများ အားကစားပြိုင်ပွဲ၌ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်ဖြင့် ဘတ်စကက်ဘောကစားခြင်းကို စတင်ထည့်သွင်းနိုင်ခဲ့ပြီး ယခုအခါ  လူကြိုက်များသော ပြိုင်ပွဲဖြစ်လာခဲ့ပါသည်။

ပထမဆုံး လျှပ်စစ်ဘီးတပ်ကုလားထိုင်ကို ၁၉၁၂ ခုနှစ်က အမေရိကန်အင်ဂျင်နီယာ ဟယ်ရီဂျန်နီးစ်နှင့် ဟာဘတ်အဲဗရက်စ်တို့က စတင်တီထွင်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ ၁၉၇၅ ခုနှစ်မှစတင်၍ အမေရိကန်နိုင်ငံ ဘော်စတွန်မာရသွန်တွင် မာရသွန်ပြိုင်ပွဲဝင် ဘီးတပ်ကုလားထိုင်များဖြင့် ပြိုင်ပွဲဝင်စေခဲ့ရာ အားလုံးအကျုံးဝင် ယှဉ်ပြိုင်နိုင်သည့် မာရသွန်အဖြစ် မှတ်တမ်းဝင်ခဲ့ပါသည်။

မသန်စွမ်းသူများ၏ တစ်ဦးချင်းစွမ်းဆောင်နိုင်မှုကို မြင့်မားလာစေ

အမေရိကန် အမျိုးသားအာကာသနှင့် လေကြောင်းဦးစီးဌာန (National Aeronautics and Space Administration, NASA) ၏ လဆင်းယာဉ် Lunar Rover တည်ဆောက်ရာတွင် ဘီးတပ်ကုလား ထိုင်နည်းပညာကို အသုံးချခဲ့ရသည်အထိ တိုးတက်လာခဲ့ပါသည်။ ယခုအခါ နောက်ပြန်ဆုတ်နိုင်ခြင်း၊ ခြေတင်ရန်နေရာကို သက်သောင့်သက်သာဖြစ်စေခြင်း စသည့်သုံးစွဲသူ၏ လိုအပ်ချက်အတိုင်း ပြုပြင်ဖန်တီးပေးနိုင်ပြီဖြစ်ပါသည်။ ထို့အပြင် တီထွင်ဆန်းသစ်နိုင်မှု တိုးတက်လာသည်နှင့်အမျှ လှေကားကို တက်နိုင်၊ ဆင်းနိုင်သော ဘီးတပ်ကုလားထိုင်များ ပေါ်ပေါက်လာသည့်အတွက် လူ့အသိုင်းအဝိုင်းအတွင်း မသန်စွမ်းသူများ၏ သွားလာနေထိုင်လှုပ်ရှားနိုင်မှုနှင့် တစ်ဦးချင်း၏ စွမ်းဆောင်နိုင်မှုကို ပိုမိုမြင့်မားလာစေပါသည်။ ထို့ကြောင့် ဘီးတပ်ကုလားထိုင် အသုံးပြုသူအနေဖြင့် မိမိသုံးစွဲသည့် ဘီးတပ်ကုလားထိုင်သည် မိမိဘဝ၏အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ရပ်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုကြရမည်ဖြစ်ပါသည်။

နောက်ဆုံးပေါ် ဘီးတပ်ကုလားထိုင်များကို တိုက်တေနီယံသတ္တုကဲ့သို့ ပေါ့ပါးသည့်ပစ္စည်းများဖြင့် ကာလရှည်အသုံးပြုနိုင်ရန်နှင့် လွယ်လင့်တကူထိန်းကျောင်းနိုင်ရန် ပြုလုပ်လာနိုင်ခဲ့ပါသည်။ အချို့ဘီးတပ်ကုလားထိုင်များတွင် အသံဖြင့် ထိန်းကျောင်းနိုင်သည့်စနစ် ပါဝင်လာ၍ သုံးစွဲသူအတွက် လွတ်လပ်မှုကို ပိုမိုရရှိစေပါသည်။ သယ်ဆောင်ရလွယ်ကူပြီး ခေါက်၍သိမ်းဆည်းနိုင်သော ဘီးတပ်ကုလားထိုင်များ ပေါ်ပေါက်လာသဖြင့် မသန်စွမ်းသူများ ခရီးသွားရာတွင် အလွယ်တကူပို့ဆောင်၊ သိမ်းဆည်းလာနိုင်ပြီဖြစ်ပါသည်။

ယနေ့ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများရှိ လူဦးရေ ၁ ဒသမ ၂ ဘီလီယံ၏ ၁ ရာခိုင်နှုန်း (၁၂ သန်း) သည် ဘီးတပ်ကုလားထိုင်ကို အမြဲတမ်းလိုအပ်သူများဖြစ်ကြောင်း၊ ကျန်လူဦးရေအနက် ၉၅ ရာခိုင်နှုန်းသည် ဘီးတပ်ကုလားထိုင်ကို တစ်ကြိမ်သုံးခဲ့ဖူးသူများဖြစ်ကြောင်း၊ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများတွင်မူ လူဦးရေ၏ ၂ ရာခိုင်နှုန်းသည် ဘီးတပ်ကုလားထိုင်ကို အမြဲတမ်းလိုအပ်သူများဖြစ်ပြီး ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းသည် ဘီးတပ်ကုလားထိုင်ကို တစ်ကြိမ်သုံးခဲ့ဖူးသူများဖြစ်ကြောင်း၊ တစ်နည်းအားဖြင့် ကမ္ဘာတွင် နေ့စဉ်တစ်နာရီတိုင်း ဘီးတပ်ကုလားထိုင် ၁၄၅ စီး လိုအပ်နေကြောင်း အမေရိကန်နိုင်ငံ ကယ်လီဖိုးနီးယားအခြေစိုက် အကျိုးအမြတ်မယူသည့် ဝီးချဲလ်ဖောင်ဒေးရှင်း (Wheelchair Foundation) ၏ လေ့လာဖော်ထုတ်မှုအရ သိရှိရပါသည်။

ထို့အပြင် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (World Health Organization- WHO)၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ သန်း ၁၀၀၀ ခန့်သည် ဘီးတပ်ကုလားထိုင် လိုအပ်နေကြပြီး ယင်းတို့အနက် ၅ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းသာ ၎င်းတို့နှင့် သင့်တော်သော ဘီးတပ်ကုလားထိုင်ကို အသုံးပြုခွင့်ရရှိကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ယင်းကဲ့သို့ လူဦးရေသန်းပေါင်းများစွာ၏ ဘီးတပ်ကုလားထိုင် လိုအပ်ချက်ကို တစ်ဖက်တစ်လမ်းက ဖြည့်ဆည်းလှူဒါန်းပေးသည့် အလှူရှင်များ၊ အစိုးရအဖွဲ့အစည်းများ၊ အစိုးရမဟုတ်သည့်အဖွဲ့အစည်းများ၏ မြင့်မြတ်သော လုပ်ဆောင်ချက်ကို ယခုလိုအခါသမယတွင် အထူးအလေးပေး အသိအမှတ်ပြုကြရမည်ဖြစ်ပါသည်။

အမြဲတမ်းမသန်စွမ်းသူများ၊ သက်ကြီးရွယ်အိုများ၊ နာမကျန်းသူများ၊ ကလေးသူငယ်များနှင့် မိခင်များ၊ ယာယီမသန်စွမ်းသူများအနေဖြင့် အထောက်အကူပြုကိရိယာအဖြစ် ဘီးတပ်ကုလားထိုင်ရှိရုံဖြင့် အဆင်ပြေစွာသွားလာလှုပ်ရှားနိုင်မည်မဟုတ်ပါ။ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်ကိုအသုံးပြု၍ လွယ်ကူစွာသွားလာသုံးစွဲနိုင်သော အများပြည်သူသုံးအဆောက်အအုံနှင့် ဆက်စပ်ဝန်းကျင်များ၊ အများပြည်သူသုံးသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးယာဉ်များ၊ လမ်းဆုံမီးပွိုင့်များ၊ လူကူးမျဉ်းကျားများ၊ လမ်းအကွေ့၊ အတက်၊ အဆင်းများ၊ အများပြည်သူပိုင်အိမ်ရာများ၊ ဆေးရုံနှင့် စာသင်ကျောင်းများ စသည့်ရုပ်ဝတ္တုပတ်ဝန်းကျင်များကို ဖန်တီးပေးထားမှသာ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်ကို ထိထိရောက်ရောက် အကျိုးရှိရှိအသုံးပြုနိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။ သို့ဖြစ်၍ ယင်းကဲ့သို့ ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဖန်တီးပေးသော ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများရှိ အစိုးရအဖွဲ့အစည်းများ၊ မြူနီစီပယ်အဖွဲ့များနှင့် ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းရှင်များ၊ ဒီဇိုင်းရေးဆွဲသူများ စသည့်ဆက်စပ်ပတ်သက်သူအားလုံး၏ စိတ်စေတနာကြီးမြတ်မှုကို အသိအမှတ်ပြုကြရမည် ဖြစ်ပါသည်။

မသန်စွမ်းသူများ အခွင့်အရေးအတွက် ဖော်ဆောင်ပေးလျက်ရှိ

ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရအနေဖြင့် မသန်စွမ်းသူများ၏ အခွင့်အရေးဥပဒေအရ မသန်စွမ်းသူများ လွယ်ကူစွာ သွားလာနေထိုင်အသုံးပြုနိုင်ရေးအတွက် မသန်စွမ်းသူများအသုံးပြုသည့် အထောက်အကူပြုကိရိယာများ ထောက်ပံ့ကူညီရေးအတွက် အစီအစဉ်များချမှတ်ခြင်း၊ အမျိုးသားကော်မတီနှင့် သက်ဆိုင်ရာဝန်ကြီးဌာနများ၊ တိုင်းဒေသကြီး၊ ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့များ၊ စည်ပင်သာယာရေးကော်မတီများ၊ စည်ပင်သာယာရေးအဖွဲ့များ၊ မြန်မာနိုင်ငံမသန်စွမ်း သူများအသင်းချုပ်ကဲ့သို့ မသန်စွမ်းမှုဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်နေသည့် မိတ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်းကာ ရှေ့ပြေးစီမံကိန်းများ ချမှတ်ဖော်ဆောင်ပေးခြင်း၊ မသန်စွမ်းသူများ၏ အခွင့်အရေးများ ဆိုင်ရာမဟာဗျူဟာ (၅) နှစ်စီမံကိန်း (၂၀၂၂-၂၀၂၇) တွင် အလွယ်တကူ လက်လှမ်းမီ ရယူအသုံးပြုနိုင်မှု မဟာဗျူဟာကို ထည့်သွင်းချမှတ်ကာ မျှော်မှန်းရလဒ်များ သတ်မှတ်ပေးပြီး သက်ဆိုင်ရာတာဝန်ရှိဌာနများကို လုပ်ငန်းစီမံချက်ရေးဆွဲဆောင်ရွက်စေခြင်းစသည့် နည်းလမ်းများဖြင့် ဘီးတပ်ကုလားထိုင်အသုံးပြုသူများအပါအဝင် မသန်စွမ်းသူများ အခွင့်အရေးအတွက် ဖော်ဆောင်ပေးလျက်ရှိပါသည်။

ထို့ကြောင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ် မတ်လ ၁ ရက်နေ့တွင် ကျရောက်မည့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဘီးတပ်ကုလားထိုင်နေ့အထိမ်းအမှတ်အဖြစ်

(၁) မသန်စွမ်းသူများ၏ လူ့အသိုင်းအဝိုင်းအတွင်း သွားလာနေထိုင်လှုပ်ရှားနိုင်မှုနှင့် တစ်ဦးချင်း၏ စွမ်းဆောင်နိုင်မှုကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်သည့် ဘီးတပ်ကုလားထိုင်များကို ကူညီပံ့ပိုးလှူဒါန်းပေးကြပါ။

(၂) မသန်စွမ်းသူများ လွယ်ကူစွာသွားလာနေထိုင် ရယူအသုံးပြု နိုင်ရေးနှင့် အားလုံးအကျုံးဝင်မှုကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်ရေး အာရုံစိုက်ဆောင်ရွက်ပေးကြပါ၊ တစ်နည်းအားဖြင့် လူသားတိုင်းအတွက် အလွယ်တကူ လက်လှမ်းမီသွားလာလှုပ်ရှား၊ ရယူအသုံးပြုနိုင်သော နေရာထိုင်ခင်းများ၊ ပတ်ဝန်းကျင်များကို ပိုမိုဖန်တီးတည်ဆောက်ပေးကြပါ။

(၃) ဘီးတပ်ကုလားထိုင် လှူဒါန်းသူများ၊ ဘီးတပ်ကုလားထိုင် အသုံးပြုသူများကို ကူညီစောင့်ရှောက်ကြသူများနှင့် လူတိုင်းအတွက် အလွယ်တကူလက်လှမ်းမီသွားလာလှုပ်ရှား၊ ရယူအသုံးပြုနိုင်သော နေရာထိုင်ခင်းများ၊ ပတ်ဝန်းကျင်များကို ဖန်တီးတည်ဆောက်ပေးသူများကို အလေးထားဂုဏ်ပြုကြပါဟု အသိပေးတိုက်တွန်း နှိုးဆော်ရင်း နိဂုံးချုပ်အပ်ပါသည်။