အသည္းေရာင္အသားဝါ ဘီေရာဂါ အႏွစ္ခ်ဳပ္ အပိုင္း(၇)

ပါေမာကၡခင္ေမာင္ဝင္း(အသည္း)

၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္ မတ္လထုတ္ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕(WHO) ရဲ႕ ဘီေရာဂါ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရးနဲ႔ ဘီပိုးနာတာရွည္ပိုး သယ္ေဆာင္သူမ်ားအား ကုသေရးလမ္းၫႊန္စာအုပ္ကို မွီျငမ္းၿပီး အသည္းေရာင္ အသားဝါဘီပိုး အေၾကာင္း ေရးေနပါတယ္။

အသည္းေရာင္အသားဝါဘီေရာဂါ အႏွစ္ခ်ဳပ္

ကမၻာတစ္ဝန္းျဖစ္ႏႈန္းမ်ား

-ကမၻာေပၚမွာ ဘီလီယံ ၂ဝ ေလာက္ ရွိပါတယ္။

-သန္း ၂၄ဝ ေလာက္ဟာ ဘီပိုး နာတာရွည္ သယ္ေဆာင္တဲ့ သူေတြျဖစ္သြားပါတယ္။

-ဘီပိုးနာတာရွည္ သယ္ေဆာင္လာသူေတြရဲ႕ ၂ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔ ၃ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ဟာ အသည္းေျခာက္၊ အသည္း ကင္ဆာျဖစ္သြားၾကပါတယ္။

-ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ ျဖစ္ႏႈန္းဟာ ၁ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ရွိပါတယ္။

ဘီပိုး ေရာဂါကူးစက္ပုံ

-မိခင္မွကေလး ကူးစက္ျခင္း

-ဘီပိုးရွိတဲ့သူကေန တျခားလူေတြကို ကူးစက္ျခင္း

-လိင္ဆက္ဆံရင္လည္း ဘီပိုးကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။

-ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ မိခင္ကေန ကေလးကို ကူးစက္တဲ့ နည္းလမ္းကသာ အသည္းေရာင္ အသားဝါဘီေရာဂါ အဓိက ကူးစက္တဲ့ နည္းလမ္းတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ဘီပိုးေရာဂါ

-ဘီပိုးေရာဂါျဖစ္ႏႈန္းဟာ ၁ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ရွိပါတယ္။

-ကမၻာေပၚမွာ ဘီပိုးအျဖစ္မ်ားဆုံးႏိုင္ငံေတြထဲမွာ ပါဝင္တဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။

-ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အဓိက အသည္းေရာင္အသားဝါဘီေရာဂါပိုး ကူးစက္မႈဟာ ဘီပိုးရွိတဲ့ မိခင္ကေန ေမြးလာတဲ့ကေလးကို ကူးစက္တဲ့ နည္းလမ္းျဖစ္ပါတယ္။

ေရာဂါလကၡဏာေတြ

-အမ်ားစု (၉ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း)ေလာက္ဟာ ဘာေရာဂါလကၡဏာ မွ မျပပါဘူး။

-ဘီပိုးကို တိုက္ခိုက္ႏိုင္တဲ့ ကိုယ္ခံအားနည္းမယ္ဆိုရင္ ဘီပိုးဟာ ထြက္မသြားေတာ့ဘဲ နာတာရွည္ပိုး သယ္ေဆာင္သူ ျဖစ္သြား ပါတယ္။

နာတာရွည္ပိုးသယ္ေဆာင္သူ

ဘီပိုးစစ္ၾကည့္လို႔ ဘီပိုးေတြ႕တယ္ဆိုတာနဲ႔ ဘီပိုးေျခာက္လ ၾကာရင္ တစ္ခါထပ္စစ္ပါ။

-အဲဒီလို ဘီပိုးေတြ႕ၿပီး ေျခာက္လၾကာထပ္စစ္လို႔ ဘီပိုးေတြ႕မွသာ ဘီပိုးနာတာရွည္ သယ္ေဆာင္သူလို႔ ေျပာႏိုင္မွာပါ။

နာတာရွည္ပိုးသယ္ေဆာင္ထားေတာ့ ဘာေတြျဖစ္ႏိုင္လဲ

-အသည္းေျခာက္ေရာဂါနဲ႔ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

ဘီပိုးအေကာင္အေရအတြက္နဲ႔ အသည္းကင္ဆာ

-အသည္းေရာင္အသားဝါ ဘီေရာဂါပိုးမ်ားေလေလ အသည္း ကင္ဆာျဖစ္ႏႈန္း မ်ားေလပါပဲ။

ဘီပိုးနဲ႔ အလုပ္အကိုင္

-ဘီပိုးရွိၿပီဆိုတာနဲ႔ တပ္မေတာ္နဲ႔ ပါဝင္ပတ္သက္တဲ့ တပ္မေတာ္ ေဆးတကၠသိုလ္၊ စစ္အင္ဂ်င္နီယာ တကၠသိုလ္၊ ဗိုလ္သင္တန္း ေက်ာင္းစတဲ့ အရာရွိသင္တန္းေတြမွာ လုံးဝတက္လို႔ မရပါဘူး။

- ဘီပိုးရွိရင္ ဘဏ္ေတြအေတာ္မ်ားမ်ားက အလုပ္လက္မခံပါဘူး။

- ဟိုတယ္ႀကီးေတြ၊ စားေသာက္ဆိုင္ေတြမွာ အလုပ္ေလၽွာက္လို႔ မရပါ၊

- ဘီပိုးရွိရင္ ႏိုင္ငံျခားေဆး႐ုံေတြမွာ ဆရာဝန္၊ သူနာျပဳလုပ္လို႔ လုံးဝမရပါဘူး။

မေလးရွား၊ ကိုရီးယားနဲ႔ ဘီပိုး

- ကိုရီးယားႏိုင္ငံနဲ႔ မေလးရွားႏိုင္ငံ ႏွစ္ႏိုင္ငံဟာ ဘီပိုးရွိရင္ ဘာအလုပ္မွ လုပ္လို႔မရပါဘူး။

ဘီပိုးနဲ႔ စင္ကာပူ

- ဘီပိုးရွိေပမယ့္လည္း က်န္းမာေရးေကာင္းမြန္တယ္။ အသည္း ေရာဂါမရွိဘူး။ အသည္းဟာေကာင္းတယ္။ မည္သည့္တာဝန္ မဆို ထမ္းေဆာင္ႏိုင္တယ္လို႔ ေထာက္ခံစာေရးေပးလိုက္ရင္ စင္ကာပူႏိုင္ငံက လက္ခံပါတယ္။

အသည္းကင္ဆာ ကာကြယ္ပါ

- အသည္းကင္ဆာမျဖစ္ေစခ်င္ရင္ အသည္းကင္ဆာကို ကာကြယ္ ခ်င္တယ္ဆိုရင္ အသည္းေရာင္အသားဝါ ဘီပိုးမဝင္ႏိုင္ေအာင္ ဘီပိုးကာကြယ္ေဆးထိုးထားၾကပါ၊

- အသည္းေရာင္အသားဝါဘီပိုးရွိေနတဲ့သူေတြေရာက္ေတာ့ ဘီပိုး ေပ်ာက္သြားေအာင္ ဘီပိုးေသေဆးေတြနဲ႔ ထိထိမိမိ ကုသရ မွာပါ၊

ဘီပိုးမဝင္ေအာင္ ကာကြယ္နည္းေတြ

- ဘီပိုးကာကြယ္ေဆး စနစ္တက် ေဆးထိုးပါ။

ဘယ္ဘီပိုးကာကြယ္ေဆးကို ထိုးရမလဲ

- ေသြးရည္ၾကည္ကထုတ္တဲ့ ကာကြယ္ေဆးကို လုံးဝ မသုံးသင့္ ပါဘူး။

- စက္မႈဝန္ႀကီးဌာနကထုတ္တဲ့LEVOVAX B ဘီပိုး ကာကြယ္ ေဆးကိုပဲ ယုံယုံၾကည္ၾကည္နဲ႔ ထိုးၾကပါ။

ဘီပိုးကာကြယ္ေဆးကို ဘယ္လိုထိုးရမွာလဲ

• လူႀကီးမွာဆိုရင္ လက္ေမာင္းမွာထိုးပါ။ ကေလးမွာဆိုရင္ ေပါင္ေရွ႕ေဘးနားေလးမွာ ထိုးပါ။

- ကေလး ၁ဝμg ထိုးပါ။

- လူႀကီး ၂ဝ μg ထိုးပါ။

- အလြယ္ဆုံးနည္းကေတာ့ တစ္လတစ္လုံး သုံးလ ဆက္တိုက္ထိုးပါ။

မိခင္ကေနကေလးကို ဘီပိုးမကူးေအာင္ ကာကြယ္နည္း

- ဘီပိုးရွိတဲ့မိခင္ကေန ကေလးကိုမကူးဖို႔ နည္းသုံးနည္းနဲ႔ တားဆီး ရပါမယ္။

- မိခင္ကို ကိုယ္ဝန္ ၃၂ ပတ္ေရာက္ရင္ တင္ႏိုဖိုဗီဟာ (Tenofovir) ဘီပိုးေသေဆးတိုက္ပါ။

- ေမြးလာတဲ့ကေလးကို ၂၄ နာရီအတြင္းမွာ ဘီပိုးကာကြယ္ေဆး ထိုးပါမယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဘီပိုးေသေဆး Hepatitis B Immune Globulin (HBIG) ကိုလည္း ထိုးေပးပါမယ္။

ဘီပိုးရွိတဲ့သူေတြကို ကုရမယ္

- ဘီပိုးနာတာရွည္ သယ္ေဆာင္သူေတြ၊ ဘီပိုးေသေဆးနဲ႔ ကုေပး ရမယ္ဆိုတာဟာလည္း အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္တစ္ခ်က္ပါ။

- ဒီလိုပိုးေတြရွိေနတဲ့ လူအုပ္စုႀကီးကို ဘီပိုးေသေဆးေတြနဲ႔ ကုသေပးမွသာ ပိုးရွိတဲ့လူဦးေရအေရအတြက္ ေလ်ာ့နည္းသြားၿပီး လူထုကို ကူးစက္မႈလည္းနည္းသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

- ဒီလိုနာတာရွည္ပိုး သယ္ေဆာင္ထားတဲ့သူေတြကို ဘီပိုးေသေဆး နဲ႔ ထိေရာက္ေအာင္ကုသေပးၿပီး အသည္းကင္ဆာမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ထားဖို႔လိုပါတယ္။

ဘီပိုးနဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး လြဲမွားေနတဲ့ အယူအဆေတြ

- ဘီပိုးဆို ကုလို႔မရဘူး။ ဘီပိုးရွိရင္ တစ္သက္လုံး ကုမရေတာ့ဘူး လို႔ ေျပာၾကတယ္။

- အခုေခတ္မွာ ဘီပိုးကို လုံးဝေပ်ာက္ေအာင္ ေသေစတဲ့၊ ကုတဲ့ ေဆးေတြအမ်ားႀကီး ေပၚေနၿပီပဲ။

- ဘီပိုးဆိုတာကို လုံးဝေပ်ာက္သြားေအာင္ ကုလို႔ရေနပါၿပီ ဆိုတာကို ေျပာလိုက္ခ်င္ပါတယ္။

ဘီပိုးေသေဆးေတြ

ဒီေန႔ကမၻာေပၚမွာရွိတဲ့ ဘီပိုးေသေဆးေတြကို အဓိကအားျဖင့္ အုပ္စု ႏွစ္စု ခြဲထားပါတယ္။

- ကိုယ္ခံအားျမႇင့္ေစတဲ့ ေဆးေတြ

• ပက္ဂလိတ္တက္ အင္တာဖ႐ြန္ ထိုးေဆး

ဘီပိုးေသေဆး စားေဆး

- လင္မီျဗဴဒင္း (Lamivudine)

- အဒက္ဖိုဗီယာ (Adefovir)

- အင္တက္ကဗီယာ (Entecavir)

- တင္ႏိုဖိုဗီယာ(Tenofovir)

ဘီပိုးကုမယ္ဆိုရင္ ဘာေတြစစ္ရမွာလဲ

ဘီပိုးအေကာင္အေရအတြက္(HBV DNA)

- ဘီပိုးအေကာင္အေရအတြက္HBV DNA ဆိုတာဟာ ေသြးထဲမွာ ဘီပိုးဘယ္ႏွစ္ေကာင္ ရွိတယ္ဆိုတာကိုေျပာ တာပါ။

ဘီပိုးေပ်ာက္ႏႈန္း(qHBsAg)

- အလြယ္တကူ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ qHBsAg စမ္းသပ္မႈ test ကို ဘီပိုးေပ်ာက္ႏႈန္း၊ ဘီပိုးဘယ္ေတာ့ ေပ်ာက္မွာလဲ ေျပာႏိုင္တဲ့ test တစ္ခုလို႔ေခၚရမွာပါ။

ဘီပိုးေသေဆးထိုးမယ္ဆိုရင္

- ဘီပိုးေသေဆးနဲ႔ကုရင္ ဘီပိုးလုံးဝေပ်ာက္သြား HBsAg negative ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ qHBsAg အနည္းအမ်ားကို တိုင္းတာၿပီး စနစ္တက် ဘီပိုးေသေဆးထိုးၿပီး ကုမယ္ဆိုရင္ ဘီပိုးလုံးဝေပ်ာက္ေအာင္ ကုလို႔ရၿပီလို႔ ေျပာရမွာပါ။ ကမၻာေပၚရွိ ဘယ္ႏိုင္ငံမွာသြားစစ္စစ္HBsAg negative ျဖစ္သြားမွာပါ။

- ဘီပိုးေသေဆးထိုးေဆးနဲ႔ ဘီပိုးေပ်ာက္ေအာင္ ကုမယ္ဆိုရင္ qHBsAg ကို ပထမဆုံးတိုင္းတာရမွာပါ။

-qHBsAg ၁၅ဝဝ အထက္ ေပ်ာက္ႏႈန္း ၄ဝ ရာခိုင္ ႏႈန္းခန္႔

- qHBsAg ၁၅ဝဝ ေအာက္ ေပ်ာက္ႏႈန္း ၇ဝရာခိုင္ ႏႈန္းခန္႔

- qHBsAg ၁ဝဝဝ ေအာက္ ေပ်ာက္ႏႈန္း ၈ဝ ရာခိုင္ ႏႈန္းခန္႔

-qHBsAg ၅ဝဝ ေအာက္ ေပ်ာက္ႏႈန္း ၉ဝ ရာခိုင္ ႏႈန္းခန္႔

- qHBsAg ၁ဝဝ ေအာက္ ေပ်ာက္ႏႈန္း ၉၉ ရာခိုင္ ႏႈန္းခန္႔

နာတာရွည္ဘီပိုးသယ္ေဆာင္ထားသူေတြ ဘယ္သူေတြကို ကုရမလဲ

- လူႀကီး၊ လူငယ္၊ ကေလး ဘယ္သူ႕မွာမဆို အသည္းေျခာက္ေနၿပီ ဆိုရင္ ဘီပိုးေသေဆးနဲ႔ မျဖစ္မေနကုရပါမယ္။

- အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ guidelines လမ္းၫႊန္မႈေတြ အားလုံး ဟာ ဘီပိုးေသေဆးေပးဖို႔ဆိုတာကို အဓိကထားတာကို ျပန္ေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ –

(က) အသည္းေျခာက္ရမယ္၊

(ခ) အသည္းအင္ဇိုင္း ALT ဟာ ပုံမွန္ထက္ ႏွစ္ဆမ်ားရပါမယ္ ဆိုတဲ့အခ်က္ ႏွစ္ခ်က္နဲ႔ ကိုက္ညီရပါမယ္လို႔ေျပာပါတယ္။

လမ္းၫႊန္မႈguidelines ေတြက ဘာပဲေျပာေျပာ

- ဘီပိုးေသေဆးနဲ႔ကုတဲ့အခါမွာ လမ္းၫႊန္ေတြက ဘာပဲ ေျပာေျပာ ဘီပိုးအေကာင္အေရအတြက္မ်ားရင္ ဘီပိုး ေသေဆးနဲ႔ ကုရမယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆေတြဟာ ေခတ္စား လာပါတယ္။

နိဂုံး

- ယေန႔ေခတ္မွာ ဘီပိုးလုံးဝေပ်ာက္ေအာင္ ကုလို႔ရေနပါၿပီ။

- ဒါေၾကာင့္ ဘီပိုးရွိၿပီး ေမ့ေမ့ေလ်ာ့ေလ်ာ့ေနတဲ့သူေတြ စနစ္တက် စစ္ေဆးၿပီး ဘီပိုးေပ်ာက္ေအာင္ ကုၾကပါလို႔ တိုက္တြန္းလိုက္ပါရေစ။